سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه شهید بهشتی

بلخاری, حسن. (1392). تمثیل ظهور حق در مظاهر عددی و هندسی به روایت سید حیدر آملی و تأثیر احتمالی آن بر هنر آینه کاری ایرانی. , 23(2), 5-18.
حسن بلخاری. "تمثیل ظهور حق در مظاهر عددی و هندسی به روایت سید حیدر آملی و تأثیر احتمالی آن بر هنر آینه کاری ایرانی". , 23, 2, 1392, 5-18.
بلخاری, حسن. (1392). 'تمثیل ظهور حق در مظاهر عددی و هندسی به روایت سید حیدر آملی و تأثیر احتمالی آن بر هنر آینه کاری ایرانی', , 23(2), pp. 5-18.
بلخاری, حسن. تمثیل ظهور حق در مظاهر عددی و هندسی به روایت سید حیدر آملی و تأثیر احتمالی آن بر هنر آینه کاری ایرانی. , 1392; 23(2): 5-18.

تمثیل ظهور حق در مظاهر عددی و هندسی به روایت سید حیدر آملی و تأثیر احتمالی آن بر هنر آینه کاری ایرانی

صفه
مقاله 1، دوره 23، شماره 2 - شماره پیاپی 61، تیر 1392، صفحه 5-18    اصل مقاله (408.9 K)
نوع مقاله: مقاله کوتاه
نویسنده
حسن بلخاری*
دانشیار دانشکدة هنرهاى تجسمى پردیس هنرهاى زیبا؛ دانشگاه تهران
چکیده
تمدن ایرانی – اسلامی که یکی از مهم ترین عوامل بالندگی و به بار نشستن اندیشه اسلامی است، در این میان نگاه به ریاضیات و هندسه از یک سو، وام دار ایران پیش از اسلام است، و از دیگر سو، حاصل نگرش فلسفی یونانیان و مهم تر نظرگاه خاص قرآن و روایات نسبت به این علوم است. قدر که در لغت به معنی اندازه و در روایات معادل هندسه است بنیادی ترین مفهوم کاربردی ریاضیات و هندسه در قرآن است. در متن آموزه هایی میبینیم که از جمله صفات مومنان ساخت و معماری مساجد است و در روش پیامبر اسلام، اولین معمار مسجد دینه، محاسبات عددی و هندسی نه تنها در خدمت خلق عمارتهای دینی قرار میگیرد، بلکه بنا به این هم نشینی، مکانت معنوی و نظری نیز می یابد و دقیقا به همین دلیل است که در لسان حکیمان و اندیشمندان بزرگ مسلمان مهم ترین ابزار تمثیل معانی مجرد است. به تعبیری ریاضیات و هندسه علاوه بر کاربرد مستقیم معماری و هنری یکی از مهم ترین وجوه تمثیلی ظهور حق در عالم نیز هستند. یکی از مصادیق این معنا شرح سید حیدر آملی در کتاب جامع الاسرار و منبع الانوار است. وی در این کتاب برای تبیین کیفیت ظهور حق در مظاهر وجودی، به لطیف ترین تمثیل عددی و هندسی، به ویژه با استفاده از تجلی هندسی نور در آینه ها توجه دارد. در این مقاله سعی بر این است که مستند به آرای سید حیدر آملی نسبت وسیع و وثیق حکمت، هندسه و معماری در تمدن اسلامی بررسی و مطالعه شود.
کلیدواژه‌ها
سید حیدر آملی؛ عدد؛ هندسه؛ معماری
عنوان مقاله [English]
Divine Manifestation in Number and Geometry: The Mirror Allegory as Told by Seyyed Heydar Amoli
نویسندگان [English]
Hasan Bolkhari
Associate Professor, Faculty of Visual Arts, Collage of Fine Arts, University of Tehran
چکیده [English]
Although primarily based on the Quran and Sunna, the Islamic interpretation of numbers and mathematics is also inspired by the pre-Islamic Persian culture and the Greek philosophy. Therefore, numbers and geometry not only serve the purpose of building sacred monuments, but they also become instruments for spiritual symbolism demonstrating the divine manifestation in creation of the material realm. This symbolism is used by the distinguished theosophist philosopher of his time, Seyyed Heydar Amoli (c. 1322~1382 AD). In his famous book—Jame’-ol-Athrar wa Manba’-ol-Anwar (A Compendium of Ciphers and a Source of Enlightenment)—he employs a fine allegorical language with particular reference to reflection of light in an ornamental mirror finishing. The close association of such mystical interpretations and architectural form lends itself to a hypothetical causality between Islamic philosophy and modes of Persian architectural expression.
مراجع
  1. منابع و مآخذ
  2. آملى، سیدحیدر . جامع الاسرار و منبع الانوار، تصحیح هنرى کربن و عثمان اسماعیل یحیى، تهران: نشر انجمن ایران شناسى فرانسه و شرکت انتشارات علمى و فرهنگى، 1384.
  3. ----------. نص النصوص در شرح فصوص الحکم، ترجمة محمد جوزى، تهران: انتشارات روزنه، 1375.
  4. ابن عبدالله بن محمد، احمد. رسالة الجامعه، تحقیق مصطفى غالب، بیروت: دارالاندلس، بى تا.
  5. ابن عربى، محى الدین. فتوحات مکى، تحقیق عثمان یحیى، قاهره: الهیئة المصریة العامه، 1392 ق.
  6. اخوان الصفا و خلان الوفا. رسائل، بیروت: منشورات موسسة اعلمى للمطبوعات، 2005.
  7. افندى،جعفر. رسالة معماریه، ترجمة مهرداد قیومى بیدهندى، تهران: نشر شرکت توسعه فضاهاى فرهنگى، 1376.
  8. الئاریوس، آدام. سفرنامه، ترجمة احمد بهپور، تهران: ابتکار، 1363.
  9. بُلخارى قهى، حسن. مبانى عرفانى هنر و معمارى اسلامى، تهران: حوزة هنرى سوره مهر، 1390.
  10. ----------. هندسة خیال و زیبایى (پژوهشى در آراى اخوان الصفا دربارة حکمت هنر و زیبایى)، تهران: نشر فرهنگستان هنر، 1388.
  11. ----------. « نسبت میان نظر و عمل در آراى حکماى مسلمانِ قرون سوم و چهارم هجرى و تأثیر آن بر ماهیت هنر و صناعت در تمدن اسلامى». در محموعه مقالات همایش بین المللى روز جهانى فلسفه، انجمن حکمت فلسفة ایران، 1390 ، در حال انتشار.
  12. ----------. « فلسفة معمارى: بازآفرینى عالم با ابتناى بر هندسة مقدس (با تأمل در مفهوم دمیورژ در تیمائوس افلاطون) در مجموعه مقالات کنگرة بین المللى مکتب اصفهان، تهران: فرهنگستان هنر، 1387.
  13. تحویلدار، میرزاحسین خان. جغرافیاى اصفهان، به کوشش منوچهر ستوده ، تهران: دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات، مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعى ، 1342.
  14. خواجوى ، محمد. «درآمدى بر اسرار الشریعه و فروع سه گانه در عرفان شیعى» به روایت سیدحیدر آملى، به کوشش محمد کریمى زنجانى اصل، تهران: انتشارات اطلاعات، 1386.
  15. در دایرة المعارف بزرگ اسلامى، زیر ،« آینه کارى » . سمسار، محمدحسن نظر کاظم موسوى بجنوردى، تهران: نشر مرکز دایرة المعارف بزرگ
  16. اسلامى، 1368.
  17. شاردن ، ژان. سفرنامه (قسمت شهر اصفها ن)، ترجمة حسین عریضى ، با مقدمة على دهباشى، تهرا ن: نگاه، 1362.
  18. کربن ، هانرى ،« سید حیدر آملى: متاله شیعى عالم تصوف». در عرفان شیعى به روایت سیدحیدر آملى، به کوشش محمد کریمى زنجانى اصل، تهران: انتشارات اطلاعات، 1386.
  19. کلینى، محمد. اصول کافى، ترجمه و شرح سیدجواد مصطفوى تهران: انتشارات وفا، 1382.
  20. نصرآبادى، محمدطاهر. تذکره، به کوشش احمد مدقق یزدى، یزد: نشر یزد، 1378.
  21. نظامى گنجوى، الیاس بن یوسف. هفت پیکر، به کوشش سعید حمیدیان، تهران: نشر قطره، 1380.
  22. نویدى شیرازى ، خواجه زین العابدین على عبدى بیک. دوحة الازهار (دربارة صور دیوارى و معمارى قصور دارالسلطنة قزوین در سدة دهم هجرى قمرى)، مقدمه و تعلیقات على مینایى تبریزى و ابوالفضل رحیم اف، مسکو: اداره انتشارات دانش، 1974.
  23. همدانى، عین القضاة. تمهیدات، با مقدمه و تصحیح عفیف عسیران، تهران: انتشارات منوچهرى، 1389.
  24. هنرفر، لطف الله. گنجینه آثار تاریخى اصفهان، اصفهان، بى نا، 1350__
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 470
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 321