تعامل جنسیت و فضا در بازار تهران موردپژوهی: فضاهای سبزهمیدان و مشیرخلوت | ||
| صفه | ||
| مقاله 4، دوره 29، شماره 2 - شماره پیاپی 85، تیر 1398، صفحه 55-76 اصل مقاله (2.11 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.29252/soffeh.29.2.55 | ||
| نویسندگان | ||
| مینا بیدار* 1؛ جهانشاه پاکزاد2؛ عباس وریج کاظمی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری طراحی شهری، دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی | ||
| 2استاد دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی | ||
| 3استادیار پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری | ||
| چکیده | ||
| تعداد زنان در فضاهای شهری تهران افزایش یافته و کیفیت حضور ایشان نیز با گذشته متفاوت شده است؛ اما پژوهشگران طراحی شهری ایران کمتر نگاهی کیفی به نحوة تعامل زنان با جنبه‌های کالبدی فضاهای شهری تهران داشته‌اند. محدودة شمالی بازار تهران از جمله فضاهایی است که در آن دگرگونی در کمیت و کیفیت حضور زنان به چشم می‌خورد. هدف از پژوهش حاضر دریافت این است که چگونه محیط کالبدی و فعالیت‌های جاری در فضا بر حضور زنان در فضاهای بازار تأثیر می‌گذارد و از آن اثر می‌پذیرد. به این منظور با تکنیک‌های مشاهدة مشارکتی و مصاحبه‌های عمیقْ بازتولید متقابل جنسیت و فضا در دو فضای سبزهمیدان و مشیرخلوت بازار تهران مطالعه شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که ویژگی‌های این دو فضا جنبه‌هایی از حضور زنان در محیط را محدود می‌کند و ایشان را به حاشیه می‌راند. علی‌رغم افزایش تعداد زنان در این دو فضای بازار، همچنان این مردان هستند که نقش پررنگ‌تری در بازتولید محیط کالبدی دارند. سبزهمیدان و مشیرخلوت فضاهایی جنسیت‌دار شده‌اند و به شکل متعادلی مورد استفادة زنان و مردان نیستند. درعین‌حال فضای سبزهمیدان که هم از نظر کالبدی و هم از نظر فعالیت‌های حاشیة آن (مثل آبمیوه‌فروشی و اغذیه‌فروشی‌ها) امکان بیشتری برای شکل‌گیری فعالیت‌های اختیاری و اجتماعی در عرصة عمومی دارد، به زن‌ها این امکان را می‌بخشد که اولاً در فضا با اهدافی غیر ضروری حضور یابند و ثانیاً با استفادة خلاقانه از فضاها در بازتولید محیط کالبدی نقش فعال‌تری داشته باشند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| جنسیت؛ فضای شهری؛ بازار تهران؛ اتنوگرافی؛ تولید اجتماعی فضا | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Interaction between Gender and Space in Tehran Bazaar: The Case of Sabzeh Meydan and Moshir Khalvat | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mina Bidar1؛ Jahanshah Pakzad2؛ Abbas Varij Kazemi3 | ||
| 1PhD Candidate, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University | ||
| 2Professor, Department of Urban Planning and Design, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University | ||
| 3Assistant Professor, Institute for Social and Cultural Studies, Ministry of Science, Research and Technology of Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The number of women in Tehran urban spaces is on the increase, and it is coupled with differing qualities of presence of women. But urban design researchers in Iran have rarely adopted a qualitative approach to the way women interact with the physical aspects of these spaces.The northern parts of the Tehran bazaar has experienced changes in the quantity and quality of women's presence. The present research aims to find out how the physical environment of the bazaar as well as its activities affects and is affected by women’s presence. In order to do so a study is conducted on reciprocal reproduction of gender and space in Sabzeh Meydan and Moshir Khalvat, using participant observation and in-depth interviews. The results show that the specifications of these spaces constrain some aspects of women’s presence and marginalizes them. Despite the increase in women’s numbers men keep their stronger role in reproducing the physical space in these two spaces. Despite both being gendered spaces not equally used by women and men, Sabzeh Meidan provides some more opportunities for optional and social activities in the public realm, giving women the chance to be present for non-essential purposes whilst participate more proactively in reproduction of the physical environment, which is due to both the physical aspects of this space and around space activities. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Gender, Urban space, Tehran bazaar, Ethnography, Social production of space | ||
| مراجع | ||
|
اشیدری، جهانگیر. تاریخ پهلوی و زرتشتیان، انتشارات ماهنامة هوخت، بی‌تا. امینی، تورج. اسنادی از زرتشتیان معاصر ایران، تهران: سازمان اسناد ملی ایران، 1380. پوراحمد، احمد و فاطمه سالاروندیان. «روند تحولات تاریخی فضاهای گذران اوقات فراغت زنان از قاجاریه تا کنون در شهر تهران»، در زن در توسعه و سیاست، دوره 10، ش 3 (پاییز 1391)، ص 51-74. ترکمه، آیدین. درآمدی بر تولید فضای هانری لوفور، تهران: تیسا، 1393. حبیبی، حسن. سرگذشت بازار بزرگ تهران، بازارها و بازارچه‌های پیرامونی آن در دویست سال اخیر، تهران: بنیاد ایران‌شناسی، 1392. حسین‌آبادی، مهدی. مصرف‌کننده‌های جدید فضاهای خرید شهری، تهران: تیسا، 1392. ذکایی، محمدسعید. «تلقی و تجربة زنان از شهر تهران: زمینه‌ها و الگوها»، در اولین همایش علمی و پژوهشی زنان و زندگی شهری، تهران، 1391. شهری، جعفر. طهران قدیم، تهران: معین، 1383. ضمیران، محمد. میشل فوکو: دانش و قدرت، تهران: ه‍رم‍س، 1393. غفاری، علی و فاطمه دوستی و مصطفی بهزادفر و عباس وریج کاظمی. «تولید فضاهای همگانی معاشرت‌پذیر در محله؛ بافت میانی شهر تهران»، در صفه، ش 80 (1397)، ص 69- 83. فاضلی، نعمت‌الله. «زنانه شدن فضای شهری در ایران امروز، با تأکید بر فضای کلان‌شهر تهران»، در پژوهش‌نامة زنان، ش 12 (ویژه‌نامه‌ـ تابستان 1394)، ص 107- 132. کاظمی، عباس و مسرت امیرابراهیمی. مطالعة ابعاد اجتماعی و فرهنگی مگامال‌ها و مجتمع‌های تجاری در تهران، تهران: مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، 1397. کاظمی، عباس و یوسفعلی اباذری. «زندگی روزمره و مراکز خرید در شهر تهران»، در نامة انسان‌شناسی، دوره 3، ش 6 (پاییز و زمستان1383)، ص 97- 116. کاظمی، عباس. پرسه‌زنی و زندگی روزمرة ایرانی، تهران: آشیان، 1388. گلرخ، شمین. «ابعاد هویت مکانی در تجربه فضای همگانی؛ زنان جوان (23-35) ساکن تهران»، در صفه، ش 66 (پاییز 1393)، ص 75- 94. محمدپور، احمد و مریم بهمنی. «زنان، پاساژ و مصرف نشانه‌ها»، در مطالعات راهبردی زنان، ش 47 (بهار 1389)، ص 41-72. معیدفر، سعید و محمدسعید ذکایی. زنان و فرهنگ شهری، تهران: مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران، 1394. مهندسین مشاور باوند. طرح بهسازی، نوسازی و تجهیز بازار تهران: نظام جمعیتی و اجتماعی، تهران: شهرداری منطقة 12، 1383. نجیبی، احمد. بررسی ساختار کالبدی و فرهنگی بازار تهران در دورة قاجار، پژوهش کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، 1391.
Amirebrahimi, Masserrat. “Conquering Enclosed Public Spaces”, in Cities, Vol. 23, No. 6 (2006), pp.455-461. Andres, Lauren. “Differential Spaces, Power Hierarchy and Collaborative Planning: A Critique of the Role of Temporary Uses in Shaping and Making Places”, in Urban Studies, Vol. 50, No. 4 (2013), pp. 759-775. Bagheri, Nazgol. “Mapping Women in Tehran’s Public Spaces: A Geo-visualization Perspective”, in Gender, Place & Culture, Vol. 21, No. 10 (2014), pp. 1285-1301. ________ . Modernizing the Public Space: Gender Identities, Multiple Modernities, and Space Politics in Tehran, University of Missouri-Kansas City, 2013. Bondi, Liz & Damaris Rose. “Constructing Gender, Constructing the Urban: A Review of Anglo-American Feminist Urban Geography”, in Gender, Place and Culture: A Journal of Feminist Geography, Vol. 10, No. 3 (2003), pp. 229-245. Carmona, Matthew. “Mixing Methods/ Theorising Urban Design Process”, in Explorations in Urban Design, Routledge, 2017, pp. 103-114. ________ . “The Place-shaping Continuum: A Theory of Urban Design Process”, in Journal of Urban Design, Vol. 19, No. 1 (2014), pp. 2-36. Corbin, Juliet & Anselm Strauss. Basics of Qualitative Research: Grounded Theory Procedures and Techniques, Sage Publications, 1990. Creswell, John W. & Cheryl N. Poth. Qualitative Inquiry and Research Design: Choosing among Five Approaches, Sage Publications, 2017. De Certeau, Michel & Pierre Mayol. The Practice of Everyday Life, Vol. 2: Living and Cooking, Univ of Minnesota Press, 1998. DiCicco‐Bloom, Barbara & Benjamin F. Crabtree. “The Qualitative Research Interview”, in Medical Education, Vol. 40, No. 4 (2006), pp. 314-321. Fetterman, David M. Ethnography, Vol. 17: Step-by-step, Sage Publications, 2009. Garcia-Ramon, Maria Dolors & Anna Ortiz & Maria Prats. “Urban Planning, Gender and the Use of Public Space in a Peripherial Neighbourhood of Barcelona”, in Cities, Vol. 21, No. 3 (2004), pp. 215-223. Gehl, Jan & Lars Gemzoe. Public Spaces-Public Life, Danish Architectural Press,1996. Gehl, Jan. Cities for People, Island press, 2013. Glaser, Barney. Advances in the Methodology of Grounded Theory: Theoretical Sensitivity, Sociology Press, 1978. Gottdiener, Mark. The Social Production of Urban Space, University of Texas Press, 2010. Groat, Linda N & David Wang. Architectural Research Methods, John Wiley & Sons, 2013. Lefebvre, Henri. The Production of Space, Vol. 142, Oxford Blackwell, 1991. Marcus, Clare Cooper & Carolyn Francis. People Places: Design Guidlines for Urban Open Space, John Wiley & Sons, 1997. Mehta, Vikas. “Look Closely and You Will See, Listen Carefully and You Will Hear: Urban Design and Social Interaction on Streets”, in Journal of Urban Design, Vol. 14, No. 1 (2009), pp. 29-64. Mills, Amy. “Gender and Mahalle (Neighborhood) Space in Istanbul”, in Gender, Place and Culture, Vol.14, No. 3 (2007), pp. 335-354. Pink, Sarah. Doing Visual Ethnography, Sage, 2013. Porter, Fenella & Caroline Sweetman. Mainstreaming Gender in Development: A Critical Review: Oxfam GB, 2005. Rubin, Herbert J. & Irene S. Rubin. Qualitative Interviewing: The Art of Hearing Data, Sage, 2011. Scraton, Sheila & Beccy Watson. “Gendered Cities: Women and Public Leisure Space in the ‘Postmodern City’”, in Leisure Studies, Vol. 17, No. 2 (1998), pp. 123-137. Secor, Anna. “There Is an Istanbul that Belongs to me: Citizenship, Space, and Identity in the City”, in Annals of the Association of American Geographers, Vol. 94, No. 2 (2004), pp. 352-368. Speziale, Helen Streubert & Helen J. Streubert & Dona Rinaldi Carpenter. Qualitative Research in Nursing: Advancing the Humanistic Imperative, Lippincott Williams & Wilkins, 2011. Viswanath, Kalpana & Surabhi Tandon Mehrotra. “”Shall We Go Out?” Women’s Safety in Public Spaces in Delhi”, in Economic and Political Weekly, (2007), pp. 1542-154 Whyte, William Hollingsworth. The Social Life of Small Urban Spaces, 1980. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 473 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 565 |
||