1دانشجوی زبان و ادبیات فارسی،دانشکده ادبیات و علوم انسانی،دانشگاه شهیدبهشتی،تهران،ایران
2دانشیارگروه زبان و ادبیات فارسی،دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهیدبهشتی،تهران،ایران
چکیده
ابوالفیض فیضی(م 1004ق) ملک‌الشعرای دربار جلال‌الدین اکبرگورکانی(م 1014ق) یکی از مشاهیر تاریخ و ادب فارسی در شبه قارۀ هند است. خط‌‌مشی فکری و باور‌های ایدئولوژیک این سخنور بنام همواره از نکات بحث‌برانگیز در میان اسناد تاریخی بوده است. اغلب گزارش‌های تاریخی با دیدی انتقادی تحت تأثیر عوامل اجتماعی و ایدئولوژیکی، آراء مختلف و حتی متناقضی را در این باب مطرح کرده‌اند. شکل‌گیری نظریۀ «صلح‌کل» و اصلاحات سنت‌شکنانۀ دورۀ اکبرشاه هم‌زمان با خدمت فیضی در دربار را می‌توان اساس گسترش آراء انتقادی و بدبینانه نسبت به فیضی به شمار آورد. عقیدۀ غالب آن است که فیضی برانگیزانندۀ اندیشۀ صلح‌کل و اغواکنندۀ اکبرشاه برای تغییر دین حاکم بوده است. در این پژوهش، تلاش گردیده تا به شیوه‌ای توصیفی – تحلیلی، آراء نسبت داده شده به فیضی و زمینه‌های پیدایش صلح‌کل بررسی و به این پرسش پاسخ داده شود که فیضی برانگیزانندۀ اصلی نظریۀ صلح‌کل بوده یا عوامل دیگری نیز در این امر دخیل بوده است؟ دستاوردهای پژوهش حاکی از آنست که گرچه حضور فیضی در رواج آزاداندیشی در دربار اکبرشاه که تحت نفوذ متعصبان قرار داشت، بی‌تأثیر نبوده است، اما عوامل دیگر هم‌چون تساهل‌گرایی اکبرشاه و شرایط اجتماعی هند در روند شکل‌گیری صلح‌کل نقش بنیادی‌تری دارند.
Abu al-Faiz Faizi and the extent of his influence on the Jalal-ud-din Akbar Gurkānī's theory of "Total Peace"
نویسندگان [English]
Aram Rahimian1؛ Maryam Mosharrafolmolk2
1P.h.d Student of Persian Language and Literature Dep,Faculty of Literature and Human Sciences, ShahidBeheshti University,Tehran,Iran
2Associate Professor of Persian language and literature Dep Faculty of, Literature and Human Science, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]
One of the famous figures of Persian literature in the Indian subcontinent is Abulfazl Faizi (AH1004 (1595)), the poet laureate in Akbar Gurkhani's court (AH1014 (1605)). This poet's thinking policy and ideological beliefs have always been a controversial issue among historical documents. Historical reports affected by social and ideological factors have proposed different opinions in this regard. Among different causes, the formation of "total peace" theory coinciding with Faizi's service in Akbar's court can be considered as one of the main criteria for critics to judge his thoughts and beliefs. Many thought that "total peace" was inspired by Faizi. In this study, we investigate the opinions attributed to Faizi and the formation of total peace using a descriptive-analytical method to answer this question: Was Faizi the main inspirer of the theory of total peace, or other factors have contributed to its formation? The research results indicate that although Faizi has affected the prevalence of liberality in Akbar's court, other factors such as Akbar's tolerant character and India's social conditions play a more fundamental role in the
کلیدواژه‌ها [English]
", Akbar the great Gurkānī, Faizi&rsquo, s intellectual and beliefs, total peace, Faizi"
مراجع
آریا، غلامعلی. (1365). طریقت چشتیه در هند و پاکستان و خدمات پیروان این طریقه به فرهنگ اسلامی و ایرانی. تهران: زوار.
آزاد بلگرامی، میرغلام علی. (1393). خزانه عامره. ج2. به تحقیق و تصحیح هومن یوسفدهی. تهران: کتابخانه و موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
آقا بزرگ طهرانی، محمد محسن. (1345). الذریعه الی تصانیف شیعه. ج9. تهران: چاپخانۀ دانشگاه تهران.
آل داود، علی. (1382). مقدمه بر نل و دمن. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ابن عربی. (1370). فصوص‌الحکم. تصحیح و تعلیق ابوالعلاء عفیفی.تهران:الزهرا.
بدائونی، عبدالقادر بن ملوکشاه. (1379). منتخب التواریخ. ج2. به تصحیح مولوی احمد علی صاحب. با مقدمه و اضافات توفیق سبحانی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
پزشک، منوچهر. ، سیدحسین زاده، هدی. (1379). دایرة المعارف بزرگ اسلامی. ج9. مدخل اکبرشاه. تهران: مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی.
حاج سیدجوادی، سیدکمال. (1390). فرهنگنامۀ زبان و ادب فارسی در شبه قاره هند. تهران: خانه کتاب با همکاری شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی.
حجتی، حمیده. (1380). دانشنامه ادب فارسی. ج4.مدخل ادب فارسی در شبه قاره (هند و پاکستان و بنگلادش). به سرپرستی حسن انوشه. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
حکمت، علی اصغر. (1337). سرزمین هند. تهران: دانشگاه تهران.
خوشگو، بندرابن داس. (1389). سفینۀ خوشگو. به تحقیق و تصحیح سیدکلیم اصغر. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
رسالت‌پناهی، محمدمصطفی.، روحانی، سید علی.، و راستگو، سید محمد. (1397). فیضی فیاضی و غزل غنایی وی. پژوهشنامه ادب غنایی دانشگاه سیستان و بلوچستان. بهار و تابستان،30: 71-90.
شیخ عطار، علی رضا. (1381). دین و سیاست. مورد هند. تهران: وزارت امورخارجه.
شیمل، آنه ماری. (1386). در قلمرو خانان مغول. ترجمۀ فرامرز نجد سمیعی. تهران: امیرکبیر.
صفا، ذبیح الله. (1378). تاریخ ادبیات در ایران. ج5. بخش دوم. تهران: انتشارات فردوس.
طباطبائی مجد، غلامرضا. (1385). مقدمه بر اکبرنامه. تهران: انجمن آثار و مفاخر ملی.
عظیم آبادی. حسین قلی خان. (1391). تذکرۀ نشتر عشق. ج2. به تصحیح و تعلیقات سیدکمال حاج سیدجوادی. تهران: میراث مکتوب.
فخرالزمانی، عبدالنبی بن خلف. (1390). تذکره میخانه. تهران: اقبال.
فکرت، محمدآصف. (1373). دایرة المعارف بزرگ اسلامی. ج6. مدخل ابوالفضل علامی. تهران: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
فیضی، ابوالفیض بن مبارک.(1967م=1346ش). کلیات فیضی. به تصحیح ای-دی-ارشد. به نظر ثانی وزیر‌الحسن عابدی. لاهور: دانشگاه پنجاب (لاهور) اداره تحقیقات.
فیضی، ابوالففیض بن مبارک.(1362). دیوان فیضی. با تصحیح ای- دی- ارشد. با مقابله و مقدمه حسین آهی. تهران: فروغی.
فیضی، ابوالفیض بن مبارک. (1382). نل و دمن. به تصحیح و مقدمۀ علی آل داود. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
لودی، شیرعلی خان. (1377). مرآت الخیال. به اهتمام حمید حسینی و با همکاری بهروز صفرزاده. تهران: روزنه.
محمدی‌پور، میترا. (1394). تصحیح و تعلیق مثنوی مرکز ادوار فیضی دکنی. پایان نامه کارشناسی ارشد. رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و زبانهای خارجه، دانشگاه کاشان.
مدرس، میرزا احمد علی. (1374). ریحانة الادب. ج4. تهران: خیام.
مشکور، محمد جواد. (1368). فرهنگ فرق اسلامی. مشهد: بنیاد پژوهش های اسلامی‌آستان قدس رضوی.
مطربی سمرقندی، سلطان محمد. (1382). تذکرة الشعراء. تحشیه و تعلیقات علی رفیعی علا مرودشتی، با مقدمه اصغر جانفزا، تهران: میراث مکتوب.
مولوی، آغا احمد علی احمد. (1965م=1344ش). هفت آسمان. تهران: کتابفروشی اسدی.
نهرو، جواهرلعل. (1355). نگاهی به تاریخ جهان. ترجمۀ محمود تفضلی. تهران: امیرکبیر.
واله داغستانی، علیقلی بن محمد علی. (1384). ریاض الشعراء. با مقدمه، تصحیح و تحقیق محسن ناجی نورآبادی. تهران: اساطیر.
هاشمی‌سندیلوی، شیخ احمد علی خان. (1993م=1371ش). تذکرۀ مخزن الغرائب. به اهتمام دکتر محمد باقر. اسلام آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
هدایت، رضاقلی بن محمدهادی. (1385). ریاض العارفین. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
هروی، احمد بن محمد. (1927-1931م). طبقات اکبری. ج2. به تصحیح و تنقیح بی دی ام ای آئی سی اس. بنگال.
