سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه شهید بهشتی

کبریایی زاده, سونا, قدوسی, جمال, آل شیخ, علی اصغر, ارجمندی, رضا, سید میرزا حسینی, سید علیرضا. (1401). تجزیه و تحلیل روند و عوامل مؤثر بر کیفیت هوای مناطق شهری: مطالعه موردی کلان شهر اصفهان. , 20(2), 171-184. doi: 10.52547/envs.2021.36064
سونا کبریایی زاده; جمال قدوسی; علی اصغر آل شیخ; رضا ارجمندی; سید علیرضا سید میرزا حسینی. "تجزیه و تحلیل روند و عوامل مؤثر بر کیفیت هوای مناطق شهری: مطالعه موردی کلان شهر اصفهان". , 20, 2, 1401, 171-184. doi: 10.52547/envs.2021.36064
کبریایی زاده, سونا, قدوسی, جمال, آل شیخ, علی اصغر, ارجمندی, رضا, سید میرزا حسینی, سید علیرضا. (1401). 'تجزیه و تحلیل روند و عوامل مؤثر بر کیفیت هوای مناطق شهری: مطالعه موردی کلان شهر اصفهان', , 20(2), pp. 171-184. doi: 10.52547/envs.2021.36064
کبریایی زاده, سونا, قدوسی, جمال, آل شیخ, علی اصغر, ارجمندی, رضا, سید میرزا حسینی, سید علیرضا. تجزیه و تحلیل روند و عوامل مؤثر بر کیفیت هوای مناطق شهری: مطالعه موردی کلان شهر اصفهان. , 1401; 20(2): 171-184. doi: 10.52547/envs.2021.36064

تجزیه و تحلیل روند و عوامل مؤثر بر کیفیت هوای مناطق شهری: مطالعه موردی کلان شهر اصفهان

فصلنامه علوم محیطی
مقاله 10، دوره 20، شماره 2، 1401، صفحه 171-184    اصل مقاله (607.88 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.52547/envs.2021.36064
نویسندگان
سونا کبریایی زاده1؛ جمال قدوسی* 2؛ علی اصغر آل شیخ3؛ رضا ارجمندی1؛ سید علیرضا سید میرزا حسینی4
1گروه مدیریت، برنامه‌ریزی و آموزش محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2پژوهشکده حفاظت خاک و آب، سازمان آموزش و تحقیقات جهاد کشاورزی، تهران، ایران
3گروه GIS، دانشکده مهندسی نقشه برداری، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، تهران، ایران
4گروه مهندسی محیط زیست، دانشکده محیط زیست و انرژی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
چکیده
سابقه و هدف: گسترش سریع و بدون کنترل سطح شهرها، افزایش ترافیک، بنگاه‌های صنعتی و سوخت‌های کم کیفیت و همچنین پارامترهای مورفولوژی شهری و شرایط اقلیمی از جمله عامل ­های مؤثر بر آلودگی هوا در منطقه­ های شهری محسوب می‌شوند. در ایران، کلان شهر اصفهان که سومین منطقه بزرگ شهری در سطح کشور است، با توسعه گسترده بنگاه ­های صنعتی، افزایش جمعیت و رشد سطح شهرها، آلودگی هوا افزایش یافته است. بنابراین به ­منظور یافتن عامل ­های تأثیرگذار بر روند تغییرات کیفیت هوا، تحلیل روند و ارزیابی رابطه بین پارامترهای کاربری زمین­ ها، توسعه صنعتی و وضعیت ترافیک با سنجه‌های آلودگی هوا مورد بررسی قرار گرفت.
مواد و روش‌ها: به­ منظور ارزیابی روند با استفاده از داده‌های اندازه‌گیری شده دوره‌ای و روش‌های همبستگی و رگرسیون ساده غلظت هفت آلاینده هوا شامل PM2.5 ، PM10 ، CO ، SO2، NO ، NO2 وNOx  به ­عنوان متغیرهای وابسته و پارامترهای هواشناسی، نوع کاربری زمین­ ها، توسعه صنایع و وسایل نقلیه به ­عنوان متغیرهای مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. همچنین در روش محاسباتی از نرم‌افزار SPSS برای آزمایش توزیع نرمال مجموعه داده‌ها شامل غلظت آلاینده‌های هوا و هواشناسی از سال 1387 تا 1394، در 10 ایستگاه سنجش آلودگی هوا و 3 ایستگاه هواشناسی در کلان شهر اصفهان استفاده شد.
نتایج و بحث: نتایج مطالعه نشان می‌دهد که میانگین سالانه غلظتPM (PM10 / PM2.5) ،NO  و CO کاهش و میانگین سالانه غلظت SO2،NO2  و NOX افزایش می‌یابد. افزون بر این، میانگین سالانه بارش، دما و سرعت باد افزایش یافته در حالی که روند رطوبت نسبی در منطقه مورد مطالعه به­ طور قابل توجهی تغییر نمی‌کند. همچنین مشخص شد که روند وسعت مرکزهای اقامتی، آموزشی، تجاری، خدمات عمومی، کاربری حمل و نقلی و تعداد واحدهای صنعتی و وسایل نقلیه به ­طور قابل توجهی افزایش یافته است. اما میزان زمین­ های کشاورزی، فضای سبز و منطقه ­های صنعتی به ­طور قابل توجهی در منطقه مورد مطالعه کاهش یافته است. نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نشان می ­دهد که تغییر کاربری زمین­ های کشاورزی به منطقه ­های مسکونی و افزایش سرعت باد می‌تواند به­ عنوان دلایل روند کاهشیNO ، CO و ذرات معلق در منطقه مورد مطالعه باشد. افزون بر این، روند افزایش میزان حمل‌و‌‌نقل، می‌تواند مهمترین دلیل افزایش غلظت NO2 باشد. از طرف دیگر، با توجه به روند افزایشی انتشار گازهای NOX و همبستگی منفی معنی‌دار با وسعت فضای سبز و همبستگی مثبت با وسعت حمل و نقل و مناطق صنعتی و نتیجه مدل رگرسیون گام به گام می‌توان به این نتیجه رسید که کاهش سطح فضای سبز و افزایش وسعت 99.5 درصدی مناطق با کاربری حمل و نقل سبب افزایش غلظت NOX در منطقه مورد مطالعه می‌شود. افزون بر این، وسعت مرکزهای خدمات شهری موجب افزایش غلظت SO2 می‌شود و بین غلظت PM2.5 و SO2 نیز رابطه منفی وجود دارد (با افزایش غلظت SO2، غلظت PM2.5 افزایش می‌یابد).
نتیجه‌گیری: نکته قابل توجه این است که ارتباط بین سنجه‌های کیفیت هوا به ­عنوان متغیرهای وابسته با متغیرهای مستقل مورد بررسی در منطقه ­های شهری پیچیده است و مشخص نیست که کدام عامل یا پارامتر خاص مهمترین سناریوی آلودگی هوا در یک بافت شهری است. بنابراین هنور نیاز به انجام پژوهش‌های دقیق‌تری وجود دارد.
کلیدواژه‌ها
آلودگی هوا؛ پارامترهای هواشناسی؛ اصفهان
عنوان مقاله [English]
Analyzing trend and factors affecting air quality in urban areas: a case study in Isfahan- metropolis, Iran
نویسندگان [English]
Sona Kebriaeezadeh1؛ Jamal Ghodduosi2؛ Ali Asghar Alesheikh3؛ Reza Arjmandi1؛ Seyed Alireza Mirzahosseini4
1Department of Management, Planning and Environmental Education, Faculty of Natural Resources and Environment, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2Institute of Soil Conservation and Watershed Management, Agriculture Education and Extention of Institute of Jihad Agriculture, Tehran, Iran
3Department of GIS Engineering, K.N.Toosi University of Technology, Tehran, Iran
4Department of Environmental Engineering -Air Pollution, Faculty of Natural Resources and Environment, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]
Introduction: Rapid and uncontrolled expansion of cities, increased traffic, industrial enterprises and low-quality fuels, as well as urban morphology parameters and climatic conditions are among the factors affecting air pollution in urban areas. In Iran, the metropolis of Isfahan, which is the third largest urban area in the country, has an increased air pollution due to the extensive development of industrial enterprises, and population and urban growth. Therefore, in order to find the factors affecting the trend of air quality changes, trend analysis and evaluation of the relationship between land use parameters, industrial development and traffic situation with air pollution indicators were studied.
Material and methods: In order to evaluate the trend using measured periodic data and simple correlation and regression methods of seven air pollutants including PM2.5, PM10, CO, SO2, NO, NO2 and NOX as dependent variables and meteorological parameters, type of land use, industry development and vehicles were analyzed as independent variables. Also, SPSS software was used to test the normal distribution of data sets including the concentration of air pollutants and meteorology from 1387 to 1394, in 10 air pollution measuring stations and three meteorological stations in Isfahan metropolis.
Results and discussion: The results of the study show that the average annual concentration of PM (PM10 / PM2.5), NO and CO decreased and the average annual concentration of SO2, NO2 and NOXincreased. In addition, the average annual rainfall, temperature and wind speed increased while the trend of relative humidity in the study area did not change significantly. It was also found that the trend of residential, educational, commercial, public services, transportation and the number of industrial units and vehicles has increased significantly. However, the amount of agricultural land, green space and industrial areas has significantly decreased in the study area. The results of stepwise regression analysis showed that changing the use of agricultural land to residential areas and increasing wind speed may have caused the decreasing trend of NO, CO, and suspended particles in the study area. In addition, the increasing trend of transportation can be the most important reason for the increase in NO2 concentration. On the other hand, due to the increasing trend of NOX emissions and significant negative correlation with green space and positive correlation with transportation and industrial areas and the result of stepwise regression model, it can be concluded that reducing green space and an increase of 99.5% in the area of ​​transportation use increases the NOX concentration in the study area. In addition, the size of utility centers increases the concentration of SO2 and there is a negative relationship between the concentration of PM2.5 and SO2 (as the concentration of SO2 increases, the concentration of PM2.5 increases).
Conclusion: It is noteworthy that the relationship between air quality indicators as dependent variables with independent variables in urban areas is complex and it is not clear which specific factor or parameter is the most important scenario of air pollution in an urban context. Therefore, more detailed research is needed.
کلیدواژه‌ها [English]
Air pollutant, Meteorological parameters, Isfahan
مراجع

Aghaei. S., 2019. Systematic analysis of air pollution emission in Isfahan due to urban transportation. Ms.C. Thesis. Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran.

Aminpour. S., 2017. Evaluation of the axes of optimal development of green space in Isfahan using spatial models of thermal climate. Ms.C. Thesis. Islamic Azad University, Tehran Research Sciences Branch, Tehran, Iran.

Beckerman, B., Jerrett, M., Brook, J.R., Verma, D.K., Arain, M.A. and Finkelstein, M.M., 2008. Correlation of nitrogen dioxide with other traffic pollutants near a major expressway. Atmospheric Environment. 42(2), 275-290.

Brian Stone, J.R., 2008. Urban sprawl and air quality in large US cities. Journal of Environmental Management. 86, 688–698.

Edussuriya, P., Chan, A. and Malvin, A., 2014. Urban morphology and air quality in dense residential environment: correlation between morphological parameters and air pollution at street level. Journal of Engineering and Technology. 9(1), 64-80.

Han. S, Bian. H, Feng. Y, Liu. A, Li. X, Zeng. F and Zhang. X,  2011, Analysis of the Relationship between O3, NO and NO2 in Tianjin, China, Aerosol and Air Quality Research, 11, pp. 128–139.

Hoek. G, Beelen. R, de Hoogh. K, Vienneau. D, Gulliver. J, Fischer. P and Briggs. D, 2008, Review of land-use regression models to assess spatial vatiation of outdoor air pollution, Atmospheric Environment, 42, pp. 7561–7578.

Kassomenos. P.A, Vardoulakis .S, Chaloulakou. A, Paschalidou. A.K, Grivas. G, Borge. R, Lumbreras.J, 2014, Study of PM10 and PM2.5 levels in three European cities: Analysis of intra and inter urban variations, Atmospheric Environment, Volume 87, pp. 153-163.

KebreyaeeZade. S, GheyratiArani. L, 2014, Study on Concentration of Suspended Particles in Different Parts of Tehran City during 2009- 2010, International Journal of Engineering Innovation & Research, 3(3), pp. 365-369.

Kondo. M.C, Mizes. C, Lee J and Burstyn. I, 2014, Black carbon concentrations in a goods-movement neighborhood of Philadelphia, PA. Environmental Monitoring and Assessment, 186(7), pp. 4605–4618.

Liu. B, Ma. Y, Gong. W, Zhang. M and Yang. J, 2018, Study of continuous air pollution in winter over Wuhan based on ground-based and satellite observations, Atmospheric Pollution Research, 9 (1), pp. 156–165.

Lin. M, Tao. J, Chan. C-Y, Cao. J, Zhang.  Z – S, Zhu. L – H  and Zhang .R- J, 2012,  Regression Analyses between Recent Air Quality and Visibility Changes in Megacities at Four Haze Regions in China, Aerosol and Air Quality Research, 12(6), pp. 1049–1061.

Liu. S.V,  Chen .F.-L and  Xue. J, 2017, Evaluation of Traffic Density Parameters as an Indicator of Vehicle Emission-Related Near-Road Air Pollution: A Case Study with NEXUS Measurement Data on Black Carbon. International Journal of Environmental Research and Public Health, 14, p.1581.

Lotfi. S, Mousavian Hejazi. S,Hosseini pooya. A, Salehzaheh. S. J, 2017, Systematic analysis of factors causing urban environmental pollutants in Isfahan and its effects, research project of Isfahan Municipality and Isfahan University of Technology.

Lyu. W, Li. Y, Guan. D, Zhao. H, Zhang. Q, Liu. Z, 2016, Driving forces of Chinese primary air pollution emissions: an index decomposition analysis, Journal of Cleaner Production, 133, pp. 136-144.

Mohammadi. N, Khaled Zarrofchi. B, Shakeri. M, Shaker khatibi,. M, Fatehifar. A and Mahmudian. A, 2017, Analysis of the Relationship between Surface Ozone and Nitrogen oxides in the City of Tabriz Air, Civil Engineering and Environment Journal, 47(86), pp. 107-114.

Noorpour. A,  Feyz. S.M.A, 2014, Determination of Spatial and Temporal Variations of Sulfur dioxide, Nitrogen dioxide Pollutants and Various Suspended Particles using GIS Techniques in the City of Tehran, Journal of Environmental Studies, 40( 3), pp. 738-723.

Ramezanian Bozorg. R, Abadi. G, Mohammad. A, Moattar. F, 2019, Development of a strategic plan through SWOT analysis to control traffic-borne air pollutants using CALINE4 model, International Journal of Human Capital in Urban Management, 4(2), pp. 133-144.

Roorda-Knape. M.C, Janssen. N.A.H, de Hartog. J, van Vliet. P.H.N, Harssema. H and Brunekreef. B, 1998. Air pollution from traffic in city districts near major motorways, Atmospheric Environment, 32(11), pp. 1921–1930.

Singh. A, Bloss. W. J. and D. Pope. F, 2017, 60 years of UK visibility measurements: impact of meteorology andatmospheric pollutants on visibility, Atmospheric Chemistry and Physics, 17, pp. 2085–2101.

Vafa-Arani. H,  Jahani. S, Dashti. H, Heydari. J, Moazen. S, 2014,  A system dynamics modeling for urban air pollution: A case study of Tehran, Iran, Transportation Research Part D: Transport and Environment, 31, 21-36.

Vanderstraeten. P, Forton. M, Brasseur. O and Offer. Z.Y, 2011, Black carbon instead of particle mass concentration as an indicator for the traffic related particles in the Brussels capital region, Journal of Environmental Protection, 2, pp. 525–532.

Watson. J.G, 2002, Visibility: Science and Regulation. Journal of the Air & Waste Management Association, 52, pp. 628–713.

Zhang. K and Batterman. S, 2010,  Near-road air pollutant concentrations of CO and PM2.5: A comparison of MOBILE6.2/CALINE4 and generalized additive models.Elsevier, Atmospheric Environment, 44, pp. 1740-1748.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 9,590
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,858