نقد و بررسی روایتی از فاطمیان مصر و اسماعیلیه براساس داستان بوستان خیال ( با اتکا به منابع تاریخی) | ||
| تاریخ ادبیات | ||
| دوره 14، شماره 1 - شماره پیاپی 85، 1400، صفحه 151-174 اصل مقاله (398.39 K) | ||
| نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.48308/hlit.2021.101803 | ||
| نویسندگان | ||
| محبوبه طبسی1؛ احمد خاتمی* 2؛ عبدالحسین فرزاد3 | ||
| 1دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران | ||
| 2استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهرانجنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران، و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی | ||
| 3استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهرانجنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران، و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی | ||
| چکیده | ||
| قصه‌ها و داستان‌ها به عنوان یکی از بخش‌های مهم فرهنگ عامه رابطی بین مردم اکنون با گذشته‌اند که مبانی فرهنگی و اعتقادی را از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌کنند. بر مبنای رویکردهای تاریخ‌گرایی نو و بافت روایی و داستانی متون تاریخی، برخی از داستان‌ها نیز حاوی بافت تاریخی‌اند که بررسی آنها در کنار منابع تاریخی سودمند است. افسانۀ بوستان خیال از قصه‌های عامیانه‌ای است که بنای آن بر تاریخ خلفای فاطمی مصر و شیعیان اسماعیلی است که بر اساس حوادث تاریخی رخ‌داده در زمان چهار خلیفۀ نخست فاطمی در مصر، آغاز می‌شود. مؤلّف این شخصیت‌های تاریخی را به عرصۀ افسانه آورده، داستان‌های موهوم به آنها نسبت داده است. این جستار چگونگی حضور مذهب اسماعیلیه و خلفای فاطمی را در این داستان دنبال می‌کند و به نقد و بررسی آن براساس منابع و روایت‌های تاریخی به شیوۀ توصیفی-تحلیلی می‌پردازد. یافته‌های این پژوهش و نقد آنها بیانگر صحت برخی از روایت‌های نویسنده بر اساس منابع تاریخی و اعتقادی این فرقۀ مذهبی-سیاسی است، اما در مواردی تفاوت‌هایی نیز وجود دارد. چهرۀ خار‌ق‌العاده‌ای که نویسنده از برخی از خلفای فاطمی ارائه داده است بسیار به جنبۀ تقدس و الوهیت این خلفا نزد راویان معتقد به این مذهب نزدیک است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اسماعیلیه؛ بوستان خیال؛ فاطمیان؛ نقد و بررسی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Critique and study of a narrative of the Fatimids of Egypt and the Ismaili based on the story of Bustan-e-Khayal (Based on historical sources) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mahboubeh Tabasi1؛ Ahmad Khatami2؛ Abdolhosein Farzad3 | ||
| 1PhD. Candidate, Department of Persian Language and Literature, South Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran | ||
| 2Professor of Department of Persian Language and Literature, South Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran, and a member of the faculty of Shahid Beheshti University. | ||
| 3Professor, Department of Persian Language and Literature, South Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran, and a member of the faculty of the Institute of Humanities and Cultural Studies | ||
| چکیده [English] | ||
| Stories and tales as an important part of popular culture are the connection between people now and the past that transmits cultural and doctrinal principles from one generation to another. Based on the approaches of modern historiography and the narrative context of historical narratives, some stories also contain historical contexts that are useful to study alongside historical sources. The myth of Bustan-e-Khayal is a folk tale based on the history of the Fatimid caliphs of Egypt and the Ismaili Shiites, which begins based on historical events that took place during. The author has brought these historical figures into the realm of myth, attributing imaginary stories to them. This article follows the presence of the Ismaili religion and the Fatimid caliphs in this story and critiques it based on historical sources and narratives in a descriptive-analytical manner. The findings of this study and their critique indicate the empirical confirmation of some of the author's narrations Based on the historical and doctrinal sources of this political and religious sect, but in some cases, there were differences. The extraordinary face that the author presents of some of the Fatimid caliphs was very close to the aspect of the sanctity and divinity of these caliphs, which has been confirmed by the testimony of historical narrators | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Ismaili, Bustan-e-Khayal, Fatemis, Critique and study | ||
| مراجع | ||
|
- برسلر، چارلز. (1396). درآمدی بر نظریه‌ها و روش‌های نقد ادبی.ترجمۀ مصطفی عابدینی فرد، تهران، نیلوفر.
- بهار، محمدتقی. (1376). سبک‌شناسی، تاریخ تطور نثر فارسی. جلد3. انتشارات مجید.
-جعفری‌حسینی، محمدتقی. (1185).بوستان خیال. نسخۀ خطی. کتابخانه بادلیان انگلیس. شمارۀ.corps. Or. D.9-23 .
- جعفری‌حسینی،محمدتقی. (1203). بوستان خیال. نسخۀ خطی. دانشگاه تهران. شمارۀ 1/3865 –ف
- جعفری‌حسینی،محمدتقی. (بدون تاریخ). بوستان خیال.معزنامه.نسخۀ خطی قم،کتابخانۀ گلپایگانی. شمارۀ410- 30/3.
- جعفری‌حسینی،محمدتقی. (قرن12) معزنامه. نسخۀ خطی. مجلس شورای اسلامی. شمارۀ 3974.
- دانشنامۀ جهان اسلام. ج1. 2065.
- دفتری، فرهاد.(1397). تاریخ و سنت‌های اسماعیلیه. ترجمه فریدون بدره‌ای. تهران، فرزان.
- رضوانیان،قدسیه. (1393).تاریخ‌گرایی نو (بررسی کتاب تاریخ بیهقی در بوتۀ نقد جدید). فصلنامه تخصصی نقد ادبی. س7. ش 25. بهار. صص230 -211.
- زرین‌کوب، عبدالحسین.(1388)، نقش بر آب.، به همراه جستجویی چند درباب شعر حافظ ، گلشن راز، ادبیات تطبیقی، گفت و شنودها و خاطره‌ها؛ تهران: سخن.
- زرین‌کوب،عبدالحسین.(1330). دو قرن سکوت. تهران.
- سلدن،رامان.ویدوسون،پیتر.(1397).راهنمای نظریه‌ی ادبی معاصر.ترجمۀ عباس مخبر. تهران، بان.
- صبا، محمدمظفر حسین‌بن محمدیوسف علی.(1343). تذکرۀ روز روشن. تهران، چاپ محمد حسین رکن زاده آدمیت.
- صفا، ذبیح الله.(1372). تاریخ ادبیات در ایران. ج5؛ تهران، انتشارات فردوس.
- فروزانفر، بدیع‌الزمان.(1386). تقریرات استاد بدیع الزمان فروزانفر دربارۀ تاریخ ادبیات ایران.حواشی و فهارست از دکتر سید محمد دبیرسیاقی. تهران، خجسته.
- محجوب، جعفر.(1393). ادبیات عامیانه‌ی ایران. تهران، نشرچشمه.
- محقق، مهدی.(1391). اسماعیلیه. تهران، اساطیر.
- محمدی فشارکی،محمد.،فضل‌الله خدادادی.(1391). از تاریخ تا داستان؛ تحلیل عناصر مشترک بین تاریخ و داستان. پژوهش‌های تاریخی. مجلۀ علمی-پژوهشی. دورۀ 4 . شماره 3 . پاییز . صص86-71.
- منزوی، احمد.(1365). فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان. مجلد ششم. داستان‌ها. مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان اسلام آباد.
- میرزابابازاده فومشی،بهنام.،خجسته‌پور،آدینه.(1394).خوانش متفاوت متون کلاسیک فارسی در پرتو تاریخ نگاری نو. متن‌پژوهی ادبی. سال19. شماره 63 . بهار. ص 172.
- میرزابابازاده فومشی،بهنام،خجسته‌پور،آدینه .(1392). ابهام‌زدایی از نقد نوپای تاریخ‌گرایی نو در ایران با نگاهی به پژوهش‌های انجام‌شده. فصلنامه علمی-پژوهشی نقد ادبی. س6 . ش22 . تابستان. صص 7-28.
- ناصری طاهری، عبدالله.(1387). نقش اسماعیلیان در جنگ‌های صلیبی. تهران، ققنوس.
- ناظمیان‌فرد، علی.،جهاندیده، اکرم. (1395). نقش اشعث‌بن قیس در ماجرای قتل امام علی(ع). فصلنامه علمی‌تخصصی. سال دوم. شماره 3 . پاییز و زمستان. صص 52 -35.
- نصیریان، یدالله.(1380).کافور اخشیدی و جایگاه او در حکومت‌های اسلامی مصر. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه تهران. زمستان. صص 271-255.
- هاجسن،مارشال گودوین سیمز.(1393).فرقۀ اسماعیلیه.مترجم فریدون بدره‌ای. تهران،علمی فرهنگی.
- هالیستر،جان نورمن.(1373).تشیع در هند.ترجمه آزرمیدخت مشایخ فریدنی. مرکز نشر دانشگاهی.
- هدایت، صادق. (1395). فرهنگ عامیانه مردم ایران. تهران، نشر چشمه. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 10,387 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,622 |
||