تجدد ادبی در مطبوعات اواخر عصر قاجار | ||
| تاریخ ادبیات | ||
| مقاله 9، دوره 15، شماره 2 - شماره پیاپی 86، 1401، صفحه 193-212 اصل مقاله (1.08 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.48308/hlit.2023.103139 | ||
| نویسنده | ||
| محمدرضا حاجی آقابابایی* | ||
| دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| تجدد ادبی علاوه بر داشتن پشتوانه‌های بومی و تغییر در زیرساخت‌ها و مناسبات اقتصادی و سیاسی، متأثر از شناخت ادبیات غربی نیز بود و روشنفکران ایرانی که در حوزۀ تولید متون ادبی فعالیت داشتند، با انتشار آثار خود موجب رونق گرفتن دیدگاه‌ها و سبک‌های تازه در حوزۀ ادبیات شدند. با بررسی نشریات در بازۀ زمانی مشروطیت تا پایان قاجار متوجه می‌شویم که بحث تجدد ادبی در حوزۀ مباحث نظری تجدد ادبی؛ نوآوری در شکل و محتوای متن‌های ادبی؛ رونق گرفتن ترجمه؛ گسترش پژوهش‌های ادبی و رونق گرفتن نقد ادبی مطرح بوده است. البته روشنفکران و ادیبان ایرانی فهم‌های گوناگونی از مسئلۀ تجدد داشته‌اند. گروهی معتقد بودند منظور از تجدد ویران کردن هر چیزی است که متعلق به پیشینیان و سنت است و لازم است از گذشتۀ ادبی خویش فاصله بگیریم و ادبیاتی متناسب با زمانه خویش بیافرینیم. دستۀ دیگر از تجددخواهان که گرایش‌های ملیگرایانه داشتند تجدد ادبی را در سره‌گرایی و پاک‌سازی زبان فارسی از واژه‌های عربی و غربی می‌دانستند. گروه دیگر از ادیبان در برابر مسئلۀ تجدد، موضعی میانه در پیش گرفتند. ایشان عقیده داشتند می‌توان با حفظ سنت ادبی، به موضوعات جدید نیز پرداخت. از نظر این گروه سنت و تجدد، امری تقابلی به شمار نمی‌آمد، بلکه موضوعی تداومی بود و تجدد در امتداد سنت شکل می‌گرفت. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ادبیات معاصر؛ تجدد ادبی؛ مطبوعات ادبی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Literary Modernity in Late Qajar Era Press | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Reza Haji-Agha Babaie | ||
| Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Allameh Tabataba’i University, Tehran, IranAssociate Professor, Department of Persian Language and Literature, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| While literary modernity in Iran had national underpinnings and was brought about by changes in the economic and political relations and infrastructures of the country, it was also influenced by the knowledge of Western literature, and Iranian intellectuals who were producing works of literature also promoted new perspectives and styles in literature through the publication of their works. Examining the publications in the time period starting from the Constitutional Revolution to the end of Qajar era, we found that the issue of literary modernity was present in the following areas: theoretical issues of literary modernity, innovation in the form and content of literary texts, flourishing of translation, development of literary research, and flourishing of literary criticism. However, Iranian intellectuals and scholars had different understandings of modernity. Some believed that modernity was tantamount to destroying tradition and everything belonging to the past, and that it meant moving away from the literary past to create a literature that suited the contemporary times. Another group of modernists who had nationalist tendencies considered the aim of literary modernity to be the purification of Persian language by eliminating Arabic and Western [loan] words. Another group of scholars took the middle ground on the issue of modernity. They believed that new topics could be addressed while preserving the literary tradition. To them, tradition and modernity were not in conflict, but rather were a continuous issue, and modernity could take shape alongside tradition. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Contemporary literature, literary modernity, literary press | ||
| مراجع | ||
|
- آخوندزاده، میرزا فتحعلی (1283) کریتیکا، نسخۀ خطی، شمارۀ 11289، کتابخانۀ ملی ایران.
- آدمیت، فریدون (1357) اندیشه‌های میرزا آقاخان کرمانی، تهران: پیام.
- آرین‌پور، یحیی (1387) از صبا تا نیما، ج2، تهران: زوار.
- آزاد مراغه‌ای، ابوالقاسم خان (1294) نشریۀ نامۀ پارسی.
- آژند، یعقوب (1384) تجدد ادبی در دورۀ مشروطه، تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
- اعتصام‌الملک، یوسف (1289) نشریه بهار، ش1.
- ایرج میرزا (1356) دیوان اشعار، به اهتمام دکتر محمدجعفر محجوب، تهران: اندیشه.
- بهار، ملک‌الشعرا (1293) نشریۀ نوبهار.
- بهار، ملک‌الشعرا (1301) نشریۀ نوبهار.
- بهار، ملک‌الشعرا (1297) مجلۀ دانشکده، ش 3.
- بیگدلو، رضا (1380) باستان‌گرایی در تاریخ معاصر ایران، تهران: مرکز.
- تقی‌زاده، سیدحسن (1320) «جبش ملی و ادبی»، ارمغان، س 22، ش 8 و 9.
- حاجی‌آقابابایی، محمدرضا و سمانه عباسی (1398) «نقد ادبی در نخستین مطبوعات ایران»، نقد ادبی، س 12، ش 46، ص 127تا154.
- حاجی‌آقابابایی، محمدرضا و نرگس صالحی (1399) «پاورقی‌نویسی در مطبوعات ایران از آغاز تا 1320»، مجله زبان و ادبیات فارسی، س 28، ش 88، ص 228-201.
- دهقان کرمانی (1304) «ادبیات حبابی»، ارمغان، س 6، ش 1، ص 13-10.
- رشید یاسمی، غلامرضا (1316) ادبیات معاصر، تهران: چاپخانه روشنایی.
- رشید یاسمی، غلامرضا (1302) «مهستی گنجوی شاعرۀ ایرانی»، ایرانشهر، س 1، ش 12، ص 358-352.
- رفعت، تقی (1299) «تجدد در ادبیات»، آزادیستان، س 1، ش 3، ص 30تا32.
- روستایی، محسن (1380) تاریخ نخستین فرهنگستان ایران به روایت اسناد همراه با واژه‌های مصوب و گمشده فرهنگستان (1320-1312 ش)، تهران: نی.
- زرقانی، سیدمهدی (1383) چشم‌انداز شعر معاصر ایران، تهران: ثالث.
- شفیعی کدکنی، محمدرضا (1394) با چراغ و آیینه، تهران: سخن.
- شیرازی، علی اصغر(1296) «تاریخ مختصر ادبیات عجم»، الادب، س 1، ش 1، ص 5-2.
- عبدالعظیم (1299) «اولین شاعر فارسی»، اصول تعلیمات، س 2، ش 2، ص 18-16.
- عرفان، محمود (1304) «زبان فارسی در ترکستان»، آینده، س1، ش 1، ص 32-28.
- عشقی، میرزاده (1301) نشریۀ قرن بیستم.
- فخرایی، ابراهیم (1307) نشریۀ فروغ.
- قاسمی، سیدفرید (1379) «سرآغاز پاورقی‌نویسی در ایران»، جهان کتاب، ش 113 و 114، ص 18.
- قدس، حسین (1304) ندای قدس.
- قزوینی، محمد (1288) «قدیمیترین شعر فارسی بعد از اسلام»، کاوه، س 4، ش 35.
- مراغه‌ای، زین‌العابدین (1344) سیاحت‌نامه ابراهیم بیگ، تهران: کتاب‌های صدف.
- مطیعی، حسین (1313) نشریۀ نامه کانون شعرا.
- میرزاده عشقی، محمدرضا (1357) کلیات میرزاده عشقی، به کوشش علی اکبر مشیر سلیمی، تهران: امیرکبیر.
- وحید دستگردی، حسن (1303) «تجدد ادبی یا انقلاب ادبی»، ارمغان، س 5، ش 9 و 10؛ 11 و 12. ص 458-451؛ ص 563-558.
- وحید دستگردی، حسن (1303) «مقایسه شعرای فارسی و تازی»، ارمغان، س 5، ش 1 و 3 و 4.
- الهی، صدرالدین (1377) «درآمدی بر مقولۀ پاورقی‌نویسی در ایران»، ایران‌شناسی، س10، ص 341تا327. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 12,082 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 4,950 |
||