بررسی و ارزیابی مبادی حکمت عملی در فارابی و ابن‌سینا | ||
| آینه معرفت | ||
| دوره 22، شماره 4 - شماره پیاپی 73، 1401، صفحه 1-24 اصل مقاله (323.93 K) | ||
| نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.48308/jipt.2023.103398 | ||
| نویسنده | ||
| محمد ذبیحی* | ||
| استاد تمام گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه قم (نویسندة مسئول) | ||
| چکیده | ||
| فارابی و ابن‌سینا در شمار برجسته‌ترین و نام آشناترین فیلسوفان مشایی در عرصة مباحث فلسفی و عقلی‌اند، بنیان‌های فکری نظام فلسفی مشائی در جهان اسلام براساس مبانی عقلی و اندیشه‌های فلسفی این دو فیلسوف بزرگ بنا نهاده شده است، نوع نگرش دو فیلسوف به حکمت عملی زمینه‌ساز پرسش‌ها و تردیدهایی در این‌باره شده است، تا آنجا که برخی چنین پنداشته‌اند که پی‌جویی از مسائل حکمت عملی دغدغة ابن‌سینا نبوده است، مقالة حاضر کوشیده است با ارائه و ارزیابی دیدگاه فارابی و ابن‌سینا دربارة حکمت عملی تبیین نماید که ابن‌سینا افزون بر مبادی اساسی حکمت عملی که در آن اندیشه‌ای یکسان با فارابی دارد، صناعت شارعه را نیز مبدأ برای شاخه‌های سه‌گانه اخلاق، تدبیر منزل و سیاست‌مدن به شمار آورده است و دیدگاه متفاوت ابن‌سینا از فارابی دربارة مسائل حکمت عملی برخاسته از این است که او گزاره‌های اخلاقی را در شمار آراء محمود و شهرت می‌داند، درحالی که فارابی گزاره‌های اخلاقی را قضایای عقلی و برهانی می‌داند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| فارابی؛ ابن سینا؛ حکمت عملی؛ مبادی؛ اخلاق؛ تدبیر منزل و سیاست مدن | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| An Evaluative Study of the Principles of Practical Wisdom in Al-Farabi and Avicenna | ||
| نویسندگان [English] | ||
| mohammad Zabihi | ||
| Full Professor of the Department of Islamic Philosophy and Theology of Qom University (Responsible Author) | ||
| چکیده [English] | ||
| Al-Farabi and Avicenna are among the greatest and most well-known Muslim peripatetic philosophers in philosophical and intellectual discussions. The intellectual foundations of the Peripatetic philosophical system in the Islamic world are based on the rational principles and philosophical thoughts of these two great philosophers. The type of these philosophers' attitude toward practical wisdom has raised questions and doubts about this concern to that extent that some have wondered whether the search for practical wisdom was Avicenna's concern. Presenting and evaluating the views of al-Farabi and Avicenna about practical wisdom, the present paper attempts to show that Avicenna, in addition to sharing the same view of basic principles of practical wisdom with al-Farabi, also considers the doctrine of Saint Legislator as the source of the three branches of ethics, home economics and politics; and the difference between Avicenna's and al-Farabi's viewpoints about practical wisdom stems from the fact that the former considers moral propositions to be among the generally accepted and well-known opinions, while the latter considers moral propositions to be rational and proof-based one. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Al-Farabi, Avicenna, practical wisdom, ethics, home economics, politics | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله، الاشارات واالتنبیهات مع الشرح، للمحقق نصیرالدین الطوسی وشرح الشرح للعلامـة قطب الدین الرازی، ج2،1و3، دفتر نشرالکتاب،1403ق. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله، التعلیقات، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیة قم، 1379. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله، الشفاء الاالهیات، تحقیق الاستاذین الاب قنواتی وسعید زاید، تهران، ناصر خسرو، 1363. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله، المباحثات، تحقیق وتعلیق محسن بیدار، بیدار، قم، 1371.
ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله، المبدأ والمعاد، به اهتمام عبدالله نورانی، مؤسسة مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل،با همکاری دانشگاه تهران، 1363. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة، فی الحکمـة المنطقیـة والطبیعیـة و الالهیـة، چ2، تهران، مرتضوی، 1364. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله، رسائل، تصحیح ادوارد ابن کرنیلیوس، قم، بیدار، بی‌تا.
ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله، الشفاء الفن الخامس من المنطق فی البرهان، تصدیر و مراجعه الدکتور ابراهیم مدکور، تحقیق الدکتور ابوالعلاءعفیفی، المطبعـة الامیریـة بالقاهره، 1375ق. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله، الشفاء الفن السادس،کتاب النفس، منشورات مکتبـة آیـة الله العظمی المرعشی النجفی، قم المقدسـة، 1404ق. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله، رساله عیون الحکمـة، تحقیق عبدالرحمان بدوی، بیروت، دارالقلم، 1359. حائری یزدی، مهدی، کاوش‌های عقل نظری، تهران، مؤسسة انتشارات امیر کبیر، 1361.
فارابی، ابونصر، فصول منتزعـة، حققه و قدم له وعلق علیه الدکتورفوزی متری نجار، مکتبة الزهراء(س)، 1405ق. فارابی، ابونصر، فصوص‌الحکم، تحقیق الشیخ محمدحسن آل یاسین، چ2، قم، بیدار، 1405ق.
فارابی، ابونصر، آراء اهل المدینـة الفاضلـة و مضاداتها، محقق الدکتور علی بوملحم، دارمکتبـة الهلال، 1995. فارابی، ابونصر، السیاسـة المدینـة، مقدمه و شرح دکتر علی بوملحم، بیروت، مکتبـة الهلال، 1996.
فارابی، ابونصر، الاعمال الفلسفیـة الجزء الال، المقق الدکتور جعفر آل یاسین، بیروت، دارالمناهل،1413ق، فارابی، ابونصر، التنبیـة علی سبیل السعادة، محقق الدکتور جعفر آل یاسین، تهران، حکمت، 1371. فارابی، ابونصر، تحصیل السعادة، محقق الدکتور علی بو ملحم، بیروت، مکتبـة الهلال، بی‌تا.
فارابی، ابونصر، احصاء العلوم، ترجمة حسین خدیو جم، چ3، تهران، علمی فرهنگی، 1381.
ملاصدرا، الحکمـة المتعالیـة فی‌الاسفار الاربعـة، ج8، داراحیاء التراث العربی، بیروت، الطبعـة الثالثـة، 1981. ملاصدرا، الشواهد الربوبیـة فی المناهج السلوکیـة، با حواشی حکیم محقق حاج ملاهادی سبزواری، تعلیق و تصحیح و مقدمة سید جلال الدین آشتیانی، مشهد، انتشارات دانشگاه مشهد،1360 . ملاصدرا، المبدأ، والمعاد فی الحکمـة المتعالیـة، ج1، تصحیح و تحقیق و مقدمه محمد ذبیحی، جعفر شانظری، تهران، بنیاد حکمت اسلامی ملا صدرا، 1381. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 4,903 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,743 |
||