پراکنش زمانی - مکانی و الگوهای همدیدی توفان‌های گردوخاک با دید افقی کمتر از 200 متر در غرب ایران | ||
| پژوهشهای دانش زمین | ||
| مقاله 4، دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 54، 1402، صفحه 52-70 اصل مقاله (3.12 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.48308/esrj.2023.103510 | ||
| نویسندگان | ||
| زینب محمدی؛ حسن لشکری* | ||
| گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| مقدمه: توفان‌های گرد و خاک با دید کمتر از 200 متر از توفان‌های پرمخاطره برای زیست و فعالیت انسانی می‌باشد. با شناخت ویژگی‌های رفتاری و چگونگی شکل‌گیری و گسترش آن‌ها بر روی چشمه‌های تولید گرد و خاک می‌توان از آسیب‌های فراوان آن کاست. مواد و روش‌ها: با توجه به هدف تحقیق، بررسی روند تاریخی وقوع توفان‌های شدید و الگوهای همدیدی ایجاد کننده این گونه توفان‌ها، دوره آماری 33 ساله انتخاب گردید. براساس این پایه آماری 16 ایستگاه سینوپتیک به عنوان ایستگاه نمونه انتخاب گردید. تروز‌هایی که در آن حداقل در دو دیدبانی کد با دید کمتر از 200 متر گزارش شده بود به عنوان یک روز همراه با توفان انتخاب گردید. برای انتخاب سامانه‌های همدیدی روز‌هایی که این پدیده حداقل در یک سوم ایستگاه‌های نمونه گزارش شده بود، به عنوان یک سامانه گرد و خاک انتخاب گردید. به این ترتیب 68 نمونه مطالعاتی استخراج شد. بحث و نتایج: بالاترین تعداد توفان‌های گرد و خاک با دید کمتر از 200 متر در دو فصل پرتلاطم به لحاظ جوی یعنی زمستان و پاییز رخ می‌دهد. به لحاظ ماهانه نیز در ماه‌های ژانویه و دسامبر رخ داده است. از لحاظ روند تاریخی نیز از ابتدای دوره (1987) تا سال 2007 تعداد توفان‌ها، تقریباً روند ثابتی داشته است. از سال 2008 تعداد اینگونه توفان‌ها افزایش چشمگیری داشته و این فرایند تا سال 2012 ادامه داشته است. به لحاظ پراکنش مکانی نیز بالاترین تعداد توفان‌ها در دو فصل سرد سال در ایستگاه‌های شرق منطقه برعکس در دوره گرم سال در بخش غربی رخ داده است. دو الگوی پر تکرار عامل اصلی ایجاد توفان‌های گرد و خاک دوره سرد سال می‌باشند. در الگوی واچرخند آفریقایی گسترش شمال سوی قابل ملاحظه پشته این واچرخند و فرارفت سرد عرض‌های جنب قطبی بر روی منطقه غربی آسیا شیب دمایی و فشاری شدیدی را در تمام لایه زیرین و میانی وردسپهر ایجاد می‌کند. در الگوی کم فشار سودان نیز با گسترش قابل ملاحظه زبانه کم فشار سودان بر روی منطقه غربی آسیا و شکل‌گیری یک ناوه عمیق در لایه‌های میانی سبب تشدید ناپایداری‌ها بر روی چشمه‌های مستعد گرد و خاک سوریه و عراق می‌گردد. تقریباً اکثر توفان‌های گرد و خاک تابستانه از یک الگوی کلی پیروی کرده‌اند. در این الگو‌ها سه سامانه کم فشار دمایی عربستان، پاکستان و گاه دشت لوت عامل اصلی ایجاد توفان‌های گرد و خاک در لایه زیرین (تا تراز 850 هکتوپاسکال) می‌باشند. نتیجه‌گیری: نتیجه این تحقیق نشان داد که توفان‌های گرد با دید کمتر از 200 متر در منطقه غربی ایران در حال افزایش است. به لحاظ پراکنش مکانی بالاترین تعداد این گونه توفان‌ها در دوره سرد سال در بخش شرقی منطقه رخ می‌دهد. به لحاظ همدیدی ذرات گرد و خاک از چشمه‌های گرد و خاک سوریه و غرب عراق خیزش پیدا کرده و در امتداد جریانات جوی لایه میانی وردسپهر وارد بخش شرقی منطقه مطالعاتی می‌شوند. در حالی که بخش غربی منطقه مطالعاتی در دوره گرم سال تحتتأثیر بیشترین تعداد توفان‌های گرد و خاک هستند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| توفان‌های گردوخاک؛ دید افقی کمتر از 200 متر؛ غرب ایران؛ همدید | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Temporal-spatial distribution and synoptic patterns of storms with horizontal visibility less than 200 meters in western Iran | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Zainab Mohammadi؛ hassan lashkari | ||
| Department of Physical Geography, Faculty of Earth Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Introduction: Dust storms with visibility of less than 200 meters are dangerous storms for human life and activity. By knowing the behavioral characteristics and how these storms form and spread over the sources of dust production, it is possible to reduce its many damages. Materials and methods: According to the purpose of the research, to investigate the historical trend of the occurrence of severe storms and the synoptic patterns that cause such storms, a statistical period of 33 years was selected. Based on this statistical basis, 16 synoptic stations were selected as sample stations. The days in which code was reported in at least two observatories with visibility less than 200 meters were selected as a day with a storm. To select synoptic systems, the days when this phenomenon was reported in at least one third of the sample stations were selected as a dust system. In this way, 68 study samples were extracted. Results and discussion: The highest number of dust storms with visibility less than 200 meters occurs in two turbulent seasons in terms of weather, i. e. winter and autumn. In monthly terms, occurred in January (352 cases) and December. In terms of historical trends, from the beginning of the period to 2007, the number of storms has been almost constant. Since 2008, the number of such storms has increased significantly and this process continued until 2012. In terms of spatial distribution, the highest number of storms occurred in the cold period of the year, in the eastern stations of the region, on the contrary, in the warm period of the year, occurred in the western. Two recurring patterns are the main cause of dust storms in the cold period of the year. In the African gyre pattern, the significant northward expansion of this anticyclone ridge and the cold advection of the subpolar latitudes over the western region of Asia creates a severe temperature and pressure gradient in the entire lower and middle layer of the troposphere. In the Sudan low pattern, with the significant expansion of the Sudan low pressure tongue over the western region of Asia and the formation of a deep trough in the middle layers, it causes the instabilities to intensify over the dust sources of Syria and Iraq. Most summer dust storms have followed a general pattern. In these patterns, three low pressure systems, Saudi Arabia, Pakistan and sometimes Lut desert, are the main cause of dust storms in the lower layer (up to the level of 850hpa). Conclusion: The result of this research showed that storms with visibility of less than 200 meters are increasing in the western region of Iran. In terms of spatial distribution, the highest number of such storms occurs in the cold period of the year in the eastern part of the region. From a synoptic point of view, dust particles rise from dust sources in Syria and western Iraq and enter the eastern part of the study area along the atmospheric currents of the middle layer of the troposphere. Meanwhile, the western part of the study area is affected by the highest number of dust storms in the hot period of the year. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Dust storms, Horizontal visibility less than 200 meters, Western Iran, Synoptic | ||
| مراجع | ||
|
منابع (References)
-AlKheder, S. and AlKandari, A., 2020. The impact of dust on Kuwait International Airport operations: a case study. International journal of environmental science and technology, v. 17(7), p. 3467-3474. -Afzali, M., 2013. investigating the occurrence of horizontal visibility of less than 2 km and dusty days in Khuzestan province, International Conference on Engineering, Art and Environment, https://civilica.com/doc/372335 (in Persian). -Alijanei, B. and Raeispoor, K., 2011. Statistical, Synoptical Analysis of Sand Storms in SE IRAN. (Study Case: region of sistan), p. 107-130 (in Persian). -Arami, S.A., Ownegh, M., Mohammadian Behbahani, A., Akbari, M. and Zarasvandi, A., 2018. Statistical analysis of spatio-temporal pattern of dust storms in west and southwest of Iran, Journal of Water and Soil Conservation, v. 25(1), p. 61-83 (in Persian). -Attiya, A. and Jones, B.G., 2020. Climatology of Iraqi dust events during 1980–2015. SN Applied Sciences, v. 2(5), p. 1-16. -Azizi, Q., Miri, M. and Nabavi, S.O., 2012. Tracing the phenomenon of dust in the western half of Iran, Geographical studies of dry areas, v. 2(7), p. 63-81 (in Persian). -Barry, R.G. and Carleton, A.M., 2013. Synoptic and dynamic climatology. Routledge. -Cao, H., Amiraslani, F., Liu, J. and Zhou, N., 2015. Identification of dust storm source areas in West Asia using multiple environmental datasets. Science of the Total Environment, v. 502, p. 224-235. -Ezzatian, V., 2019. Surveying the Dust Phenomenon, Causes of its Occurrence and Consequences in Isfahan province Case Study: 2013-2014. Nivar, v. 43(104-105), p. 45-61 (in Persian). -Farajzadeh, M. and Alizadeh, K., 2011. Temporal and spatial analysis of dust storms in Iran, The Journal of Spatial Planning, v. 15(1), p. 65-84 (in Persian). -Farhadipour, S., Azadi, M., Aliakbari Bidokhti, A., Alizadeh Choobari, O. and Sayari, H.A., 2017. Dust storms in west and southwest Iran and their impact on radiation fluxes: A case study, Iranian Journal of Geophysics, v. 11(3), p. 75-89 (in Persian). -Hosseini, A., Alijani, B. and Waghei, Y., 2019. Probability of SDS Days Prediction in Iran’s Eastern Region Using Spatio-Temporal Indicator Kriging model, Journal of Natural Environmental Hazards, v. 8(20), p. 197-216 (in Persian). -Kheirandish, Z., Bodaghjamali, J. and Raygani, B., 2018. Identification of Dust corridors of south-west of Iran (Case study: dust on June 19, 2012). Nivar, v. 42(100-101), p. 1-10 (in Persian). -Khodam, N., Tajbakhsh, S., Beydokhti, A., Sehat, S. and Ranjbar, A., 2020. Dust Storm Climatology in Sistan and Baluchestan Province over a 30-year period (1987-2016). Journal of Climate Research, v. 1398(40), p. 81-89 (in Persian). -Khusfi, Z.E., Khosroshahi, M., Roustaei, F. and Mirakbari, M., 2020. Spatial and seasonal variations of sand-dust events and their relation to atmospheric conditions and vegetation cover in semi-arid regions of central Iran. Geoderma, v. 365, p. 114225. -Kostopoulou, E. and Jones, P.D., 2007. Comprehensive analysis of the climate variability in the eastern Mediterranean. Part I: Map‐pattern classification, International Journal of Climatology: A Journal of the Royal Meteorological Society, v. 27(9), p. 1189-1214. -Lashkari, H. and Keykhosravi, G., 2008. Statistical synoptic analysis of dust storm in khorasan razavi province (1993-2005), v. 65, p. 17-33 (in Persian). -Lashkari, H. and Mohammadi, Z., 2022. Comparison and analysis of the temporal and spatial distribution of dust storms with visibility of fewer than 200 meters in western and southwestern Iran, Journal of Spatial Analysis Environmental hazarts, v. 9(1), p. 129-150 (in Persian). -Mobarak Hassan, E., Saadatabadi, A. and Fattahi, E., 2020. Dust Investigation by MERRA-2 Model in Iran:(during 2007-2017). Iranian Journal of Soil and Water Research, v. 51(9), p. 2203-2219 (in Persian). -Qhavami, S., Kaboodvandpour, S., Mohammadi, B. and Amanollahi, J., 2014. Analysis of synoptic patterns affecting the occurrence of dust storms in Kurdistan province, Journal of Climate Research, v. 1393(19), p. 67-80 (in Persian). -Ranjbar, A., Mihanparast, M. and Nouri, F., 2015. Investigating the phenomenon of dust in western Iran from a meteorological point of view (long-term and short-term study). Newar, v. 40(92-93), p. 53-66 (in Persian). -Salahi, B., Moradi, M. and Aligahan, M., 2015. Analyzing the simultaneous conditions -remote sensing of the dust storm event in the northwest of Iran (October 2012), Geography, v. 13(44), p. 73-93 (in Persian). -Soleimani, Z., Teymouri, P., Boloorani, A.D., Mesdaghinia, A., Middleton, N. and Griffin, D.W., 2020. An overview of bioaerosol load and health impacts associated with dust storms: A focus on the Middle East. Atmospheric Environment, v. 223, doi.org/10.1016/j.atmosenv.2019.117187. -Xu, C., Guan, Q., Lin, J., Luo, H., Yang, L. and Wang, Q., 2020. Identification and quantitative analysis of dust trajectories in the Hexi Corridor, Agricultural and Forest Meteorology, v. 291, Doi.org/10.1016/j.agrformet.2020.107987
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 8,577 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,668 |
||