بازجستی در گستره اتیان سوگند استظهاری | ||
| فصلنامه تحقیقات حقوقی | ||
| مقاله 11، دوره 27، شماره 4 - شماره پیاپی 108، بهمن 1403، صفحه 171-188 اصل مقاله (690.22 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.48308/jlr.2024.231303.2474 | ||
| نویسندگان | ||
| صدیقه حاتمی* 1؛ احسان سامانی2 | ||
| 1استادیار، دانشکده الهیات، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران | ||
| 2استادیار، دانشکده الهیات، حقوق و معارف اسلامی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ا یران | ||
| چکیده | ||
| مطابق با آموزه‌های فقه قضایی، سوگند استظهاری به سوگندی گفته می شود که در دعاوی علیه متوفی، خواهان باید ادا نماید؛ تا حقی که وی مدعی ثبوت آن بر ذمه میت است، اثبات گردد. مشروعیت سوگند استظهاری محل وفاق فقیهان امامیه است و بدین جهت در قوانین موضوعه نیز چنین سوگندی به رسمیت شناخته شده است(مواد ۱۳۳۳ ق.م و ۲۷۸ آ.د.م)؛ لکن قانونگذار گستره اعمال چنین سوگندی را به صراحت مشخص نکرده است. توضیح آنکه در منابع فقهی، کثیری از فقیهان، ادای چنین سوگندی را صرفاً در دعاوی دِینی لازم دانسته‌اند و در مقابل شماری دیگر، معتقد به ادای سوگند استظهاری در تمامی دعاوی(اعم از دین، عین، منفعت و حق) شده‌اند. این مسئله یعنی شمول و گستره ادای سوگند استظهاری، در قوانین موضوعه نیز مجمل و مبهم واگذاشته شده است. نظر به اهمیت بحث و با عنایت به ابهام قانونی موجود، جستار حاضر در پژوهشی مسئله‌محور و با اتخاذ شیوه توصیفی-تحلیلی، ضمن تبیین هر یک از اقوال و تحلیل مستندات موجود در مسئله، در نهایت دیدگاه اخیر را با توجه به اطلاقات ادله باب و عدم کفایت مستندات قول رقیب، نظریه صائب در مسئله دانسته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| دعاوی علیه میت؛ سوگند استظهاری؛ دین؛ عین؛ منفعت | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A search in the scope of swearing oaths | ||
| نویسندگان [English] | ||
| S H1؛ ehsan samani2 | ||
| 1Assistant Professor, Faculty of Theology, Ilam University, Ilam, Iran | ||
| 2Assistant Professor, Faculty of Theology, Law & Islamic Education, University of Sistan & Baluchistan, Zahedan, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| According to the teachings of judicial jurisprudence, an oath of declaration is an oath that the petitioner must take in lawsuits against the deceased; So that the right that he claims to prove is on the responsibility of the deceased. The legality of the oath is the place of consensus of the Imamiyya jurists, and thus such an oath is recognized in the related laws (Articles 1333 BC and 278 AD); However, the legislator has not clearly defined the scope of such an oath. The explanation is that in jurisprudential sources, many jurists have considered taking such an oath as necessary only in religious cases, and in contrast to some others, they have believed in taking an express oath in all cases (both religious and objective). This issue, i.e., the scope and scope of taking the oath of affirmation, has been left comprehensive and ambiguous in the relevant laws. Considering the importance of the discussion and considering the existing legal ambiguity, the present research is a problem-oriented research and by adopting a descriptive-analytical method, while explaining each of the statements and analyzing the documents in the problem, finally, the latter point of view according to the applications of the evidence of the chapter and The lack of documentation of the rival's promise is the correct theory of the problem. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Lawsuits against the deceased, sworn oath, religion, object, benefit | ||
| مراجع | ||
|
عربی
کتاب
آشتیانی، میرزا محمدحسن بن جعفر، کتاب القضاء، قم: انتشارات زهیر، 1425 ه.ق.
آقا ضیاء، علی، کتاب القضاء، قم: چاپخانه مهر، 1421 ه.ق.
بجنوردی، سید محمد، القواعد الفقهیه، جلد 1، تهران: مؤسسه عروج، 1401 ه.ق.
تبریزی، جواد، کتاب القضاء و الشهادات، قم: دار الصدیقة الشهیده، 1387 ه.ش.
حائری طباطبائی، علی بن محمد، ریاض المسائل، جلد 15، قم: مؤسسه آلالبیت، 1418 ه.ق.
حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، جلد 18 و 27، قم: مؤسسه آلالبیت، 1409 ه.ق.
حسینی حائری، کاظم، القضاء فی الفقه الاسلامی، قم: مجمع اندیشه اسلامی، 1415 ه.ق.
حسینی عاملی، محمدجواد بن محمد، مفتاح الکرامه، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1419 ه.ق.
خمینی، روح‌الله، تحریر الوسیله، جلد 1 و 2، قم: دارالعلم، بی‌تا.
خویی، سید ابوالقاسم، مبانی تکملة المنهاج، جلد 2 و 41، قم: مؤسسه إحیاء آثار الإمام الخوئی، 1422 ه.ق.
روحانی، محمدصادق، فقه الصادق (ع)، جلد 25، قم: دار الکتاب، 1412 ه.ق.
سبحانی، جعفر، نظام القضاء و الشهادة، جلد 1، قم: مؤسسه امام صادق (ع)، 1418 ه.ق.
شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، الروضة البهیه، قم: داوری، 1410 ه.ق.
شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، مسالک الافهام، جلد 13، قم: مؤسسه المعارف الإسلامیه، 1413 ه.ق.
صاحب جواهر، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام، جلد 40، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1404 ه.ق.
صدوق، محمد بن علی بن بابویه، من لا یحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ه.ق.
طباطبائی یزدی، محمدکاظم، تکمله العروه الوثقی، جلد2، قم: داوری، 1414 ه.ق.
طوسی، محمد بن حسن، المبسوط، جلد 8، تهران: مرتضوی، 1387 ه.ش.
طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، تهران: دار الکتاب الاسلامیه، 1407 ه.ق.
علامه حلی، حسن بن یوسف، قواعد الأحکام، جلد 2 و 3، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1413 ه.ق.
فاضل لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعة، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار، 1429 ه.ق.
فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله سیوری، التنقیح الرائع، جلد 4، قم: انتشارات کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی، 1404 ه.ق.
فاضل هندی، محمد بن حسن، کشف اللثام و الابهام، جلد 10، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1416 ه.ق.
فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، جلد 1، بیروت: دار الکتب العلمیه، 1415 ه.ق.
فیض کاشانی، محمد بن ش‍اه م‍رت‍ض‍ی، مفاتیح الشرائع، جلد 3، قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، بی‌تا.
کاشف الغطاء، حسن بن جعفر بن خضر، کتاب القضاء، نجف: موسسه کاشف الغطاء، 1422 ه.ق.
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیه، 1407 ه.ق.
محقق اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان، جلد 12، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1403 ه.ق.
محقق حلی، جعفر بن حسن، شرائع الاسلام، جلد 4، قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1408 ه.ق.
محقق کنی، علی، کتاب القضاء، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی، 1399 ه.ش.
موسوی اردبیلی، سید عبدالکریم، فقه القضاء، جلد 2، قم: بیجا، 1423 ه.ق.
موسوی گلپایگانی، محمدرضا، کتاب القضاء، جلد 1، قم: دارالقرآن، 1413 ه.ق.
مؤمن، محمد، القضاء و الشهادات، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1422 ه.ق.
نراقی، مولی احمد بن محمدمهدی، مستند الشیعه، جلد 17، قم: مؤسسه آل البیت، 1415 ه.ق.
References
Books
Agha Zia, Ali, Book of Jurisprudence, Qom: Mehr Printing House, 2000. (in Arabic)
Allamah Helli, Hassan Ibn Yousef, Rules and Regulations, Volume 2 and 3, Qom: Publications of the Islamic Propaganda Office, 1992. (in Arabic)
Ashtiani, Mirza Mohammad Hassan Ibn Jafar, Book of Jurisprudence, Qom: Zuhair Publications, 2004. (in Arabic)
Bojnourdi, Seyed Mohammad, Jurisprudential Rules, Volume 1, Tehran: Ascension Institute, 1980. (in Arabic)
Emami, Hassan, Civil Law, Volume 6, Tehran: Islamic, 1996. (in Persian)
Fazel Hendi, Mohammad Ibn Hassan, Kashf-al-Lesam va Al-Ibham, Volume 10, Qom: Islamic Publications Office, 1995. (in Arabic)
Fazel Lankarani, Mohammad, Shari’ah Details, Qom: The Jurisprudential Center of the Holy Imams, 2008. (in Arabic)
Fazel Meqdad, Meqdad Ibn Abdollah Sivari, Al-Tanghih Al-Raayie, Volume 4, Qom: Ayatollah Mar’ashi Najafi Library Publications, 1983. (in Arabic)
Feiz Kashani, Mohammad Ibn Shah Morteza, Mafatih Al-Shari’as, Volume 3, Qom: Ayatollah Mar’ashi Najafi Library Publications, No date. (in Arabic)
Firouz-Abadi, Mohammad Ibn Ya’ghoub, Al-Ghamous Al-Mohit, Volume 1, Beirut: House of Scientific Books, 1994. (in Arabic)
Ha’eri Tabatabaei, Ali Ibn Mohammad, Riyadh Al-Maseel, Volume 15, Qom: The House of the Prophet Institute, 1997. (in Arabic)
Horr Ameli, Mohammad Ibn Hassan, Wasael al-Shi’a, Volume 18 and 27, Qom: The House of the Prophet Institute, 1988. (in Arabic)
Hosseini Ameli, Mohammad Javad In Mohammad, Meftah Al-Kerame, Qom: Islamic Publications Office, 1998. (in Arabic)
Hosseini Ha’eri, Kazem, The Judge in Islamic Jurisprudence, Qom: Islamic Thought Office, 1994. (in Arabic)
Jafari Langroudi, Mohammad Jafar, Terminology of Law, Tehran: Ganj-e-Danesh, 1998. (in Persian)
Kashef Al-Gheta, Hassan In Jafar Ibn Khezr, Book of Jurisprudence, Najaf: Cover Detector Institute, 2001. (in Arabic)
Katouzian, Nasser, Civil Law (Determined Contracts, collection 1), Tehran: Sahami Publishing Company, 1999. (in Persian)
Katouzian, Nasser, Civil Law (General Theory of Obligations), Tehran: Majd, 1995. (in Persian)
Katouzian, Nasser, Proof and Reason for Proof, Tehran: Mizan, 2004. (in Persian)
Khoei, Seyed Abolghasem, Principles of Completing the Curriculum, Volume 2 and 41, Qom: The Institute for the Revival of Imam Khoei's Works, 2001. (in Arabic)
Khomeini, Rouhollah, Tahrir al-Wasilah, Volume 1 and 2, Qom: House of Science, No date. (in Arabic)
Koleini, Mohammad Ibn Ya’ghoub, Alkafi, Tehran: Islamic House of the Book, 1986. (in Arabic)
Madani, Seyed Jalal-Aldin, Evidences for Proving a Claim, Tehran: Stable, 2005. (in Persian)
Mo’men, Mohammad, Jurisprudence and Testimonies, Tehran: Institute for the Compilation and Publication of Imam Khomeini's Works, 2001. (in Arabic)
Mohaghegh Ardebili, Ahmad Ibn Mohammad, Complex of Benefit and Proof, Volume 12, Qom: Islamic Publications Office, 1982. (in Arabic)
Mohaghegh Damad, Seyed Mostafa, Rules of Jurisprudence, Volume 3, Tehran: Islamic Sciences Publishing Center, 1985. (in Persian)
Mohaghegh Helli, Jafar Ibn Hassan, Sharayie Al-Islam, Volume 4, Qom: Ismaeilian Institute, 1987. (in Arabic)
Mohaghegh Kani, Ali, Book of Jurisprudence, Mashhad: Islamic Research Foundation, 2020. (in Arabic)
Mohammadi Gilani, Mohammad, Judgment and Judging in Islam, Tehran: Shadow, 1999. (in Persian)
Mousavi Ardebili, Seyed Abdolkarim, Jurisprudence of the Judiciary, Volume 2, Qom: No Place, 2002. (in Arabic)
Mousavi Golpayegani, Mohammad Reaz, Book of Jurisprudence, Volume 1, Qom: House of Quran, 1992. (in Arabic)
Naraghi, Mola Ahmad Ibn Mohammad Ali, Document of the Shi’a, Volume 17, Qom: The House of the Prophet Institute, 1994. (in Arabic)
Rouhani, Mohammad Sadegh, Al-Sadiq Jurisprudence (PBUH), Volume 25, Qom: Book House, 1991. (in Arabic)
Sadough, Mohammad Ibn Ali Ibn Babawayh, Man La Yahduruh Al-Faqih, Qom: Islamic Publications Office, 1992. (in Arabic)
Saheb Jawaher, Mohammad Hassan Ibn Bagher, Javaher-al-Kalam, Volume 40, Beirut: House of Arab Heritage Revival, 1983. (in Arabic)
Shahid Sani, Zein Al-Din Ibn Ali, Al-Rawdha al-Bahiya, Qom: Arbitration, 1989. (in Arabic)
Shahid Sani, Zein Al-Din Ibn Ali, Masalek al-Afham, Volume 13, Qom: Islamic Knowledge Institute, 1992. (in Arabic)
Shams, Abdollah, Civil Procedure, Volume 3, Tehran: Derak, 2006. (in Persian)
Sobhani, Jafar, The Judicial System and Testimony, Volume 1, Qom: Imam Sadiq Institute (PBUH), 1997. (in Arabic)
Tabatabaei Yazdi, Mohammad Kazem, A Complementary to Al-Urwah Al-Wuthqa, Volume 2, Qom: Arbitration, 1993. (in Arabic)
Tabrizi, Javad, Book of Judge and Testimonies, Qom: House of the Martyr Friend, 1997. (in Arabic)
Tousi, Mohammad Ibn Hassan, Tahzib al-Ahkam, Tehran: Islamic House of the Book, 1986. (in Arabic)
Tousi, Mohammad Ibn Hassan, Al-Mabsoot, Volume 8, Tehran: Mortazavi, 2008. (in Arabic) | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,069 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 215 |
||