ارزیابی زیستگاه کل و بز (Capra aegagrus) و دادهکاوی مکانی لکههای داغ زیستگاهی در منطقه ی حفاظت‌شده درونه، خراسان رضوی | ||
| فصلنامه علوم محیطی | ||
| مقاله 1، دوره 23، شماره 1، 1404 اصل مقاله (1.05 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.48308/envs.2024.1418 | ||
| نویسندگان | ||
| صدیقه عبداللهی1؛ مریم مروتی* 2؛ مهدی جمعه پور3؛ محمدرضا دلقندی مقدم4 | ||
| 1گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران پژوهشکده آب، انرژی و محیط زیست، دانشگاه اردکان، اردکان، ایران | ||
| 2گروه علوم و مهندسی محیط زیست، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اردکان، اردکان، ایران پژوهشکده آب، انرژی و محیط زیست، دانشگاه اردکان، اردکان، ایران | ||
| 3گروه نظارت و پایش، اداره حفاظت محیط زیست، بردسکن، مشهد، ایران | ||
| 4گروه زیستگاهها و امور مناطق، اداره کل حفاظت محیط زیست، مشهد، ایران | ||
| چکیده | ||
| سابقه و هدف: تخریب زیستگاه از اصلیترین عوامل تهدیدکننده تنوع زیستی است. امروزه، پستانداران بزرگ‌جثه، بویژه علف‌خوارانی همچون کل و بز، بیش از دیگر گونههای حیات وحش در معرض تخریب و نابودی زیستگاه قرار دارند. از اینرو، پیشبینی پراکنش یک گونه در زیستگاه به عنوان عنصر اساسی زیستشناسی حفاظت مطرح است. با وجود پراکنش گسترده گونه کل و بز در ایران، اطلاعات دقیقی از انتخاب زیستگاه آن بویژه در مناطق شمال شرقی کشور در دسترس نیست. بر ایناساس، شناسایی و ارزیابی الگوهای مکانی لکههای داغ زیستگاهی این گونه در این مناطق ضروری است. هدف از این مطالعه، ارزیابی زیستگاه گونه کل و بز در منطقه یحفاظتشده درونه در استان خراسان رضوی و شناسایی لکههای داغ زیستگاهی آن است. مواد و روشها: بدین منظور، پس از جمعآوری دادههای حضور گونه، با روش پیمایش میدانی و مشاهده مستقیم و نمایههای برجای مانده از آن، همچون سرگین و ردپا در طی چهار فصل بهار، تابستان، پاییز و زمستان سال 1402 و ثبت موقعیت آنها با کمک دستگاه موقعیتیاب جهانی و همچنین آمادهسازی دادههای محیطی شامل ارتفاع، شیب، جهت، فاصله از مناطق مسکونی، فاصله از منابع آب و فاصله از جاده، مطلوبیت زیستگاه این گونه با بهره‌گیری از نرمافزار MaxEnt و روش بینظمی بیشینه مدلسازی شد. تعداد داده حضور برای ورود به مدل 79 نقطه بود. در گام بعدی، دادهکاوی مکانی لکههای داغ زیستگاهی با بهره‌گیری از آمار فضایی و دو رویکرد تحلیل لکههای داغ گیتس ارد جی (Getis-Ord Gi) و تحلیل خودهمبستگی مکانی تحلیل خوشه و ناخوشه موران محلی (Anselin Local Moran's I) در محیط سامانه اطلاعات مکانی GIS انجام شد و در پایان، عملکرد این رویکردها با کمک نمودار مشخصه عملکرد ارزیابی شد. نتایج و بحث: نتایج نشان داد که نواحی مرکزی منطقه یمطالعاتی دارای بیشترین پتانسیل برای رفع نیازهای زیستگاهی کل و بز در منطقه یمورد بررسی است و مدل از توانمندی بالایی برای پیشبینی پراکنش گونه کل و بز در این منطقه برخوردار است. حساسیتسنجی مدل با بهره‌گیری از روش جکنایف مشخص کرد که متغیرهای فاصله از منابع آبی، فاصله از مناطق مسکونی و فاصله از جاده از اولویت بالاتری برای مطلوبیت زیستگاه گونه کل و بز در این منطقه برخوردار هستند. نتایج دادهکاوی مکانی نشان داد که روش گیتس ارد جی از دقت بیشتری برای شناسایی لکههای زیستگاهی گونه مورد نظر برخوردار است و لکههای داغ زیستگاهی را با دقت 94 درصد شناسایی میکند. نتیجه گیری: ارزیابی مطلوبیت زیستگاه حیاتوحش برای اثربخشی راهبردهای حفاظت از تنوع زیستی ضروری است. بر اساس نتایج این پژوهش مشخص شد که هر دو رویکرد به‌کاررفته، به طور نسبی از توانمندی خوبی برای شناسایی لکههای داغ زیستگاهی و مناطق دارای اولویت حفاظتی برای گونه کل و بز برخوردار هستند و میتوانند بعنوان معیار مناسبی برای سنجش دقت مدلسازی زیستگاه گونه کل و بز در منطقه مطالعاتی بکار روند. بطور کلی، شناسایی لکههای داغ زیستگاهی ابزار نیرومندی برای یکپارچهسازی رویکردهای مدیریت حیاتوحش و حفاظت از تنوع زیستی است. نتایج این مطالعه میتواند به منظور شناسایی لکههای دارای ارزش حفاظتی بالا مورد بهره‌برداری مدیران حیات وحش قرار گیرد و رویکردهای مدیریتی و حفاظتی مرتبط با زیستگاههای مطلوب کل و بز را در منطقه مطالعاتی بهبود بخشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بینظمی بیشینه؛ آمار فضایی؛ دادهکاوی مکانی؛ کل و بز؛ لکههای داغ | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Evaluation of Wild Goat (Capra aegagrus) Habitat and Spatial Data Mining of Habitat Hotspots in Daruneh Protected Area, Khorasan-e Razavi | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Sedighe Abdollahi1؛ Maryam Morovati2؛ Mehdi Jumapour3؛ Mohammad Reza Delkandi Moghadam4 | ||
| 1Department of Environment, Faculty of Natural Resources, Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran Water, Energy and Environment Research Institute, Ardakan University, Ardakan, Iran | ||
| 2Department of Environmental Sciences and Engineering, Faculty of Agriculture and Natural Resources, Ardakan University, Ardakan, Iran Water, Energy and Environment Research Institute, Ardakan University, Ardakan, Iran | ||
| 3Department of Supervision and Monitoring Expert of Environmental Protection, Bardskan, Mashhad, Iran | ||
| 4Expert in charge of Habitats and Regional Affairs of the General Department of Environmental Protection, Mashhad, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Introduction: Habitat destruction is one of the main threats to biodiversity. Today, large mammals, especially herbivores such as wild goat, is more exposed to habitat destruction and extinction than other wildlife species. Therefore, predicting the distribution of a species in the habitat is considered as a fundamental element of conservation biology. Despite the widespread distribution of wild goat in Iran, accurate information on its habitat selection is not available, especially in the northeastern regions of the country. Accordingly, identifying and evaluating spatial patterns of habitat hot spots for this species in these areas is essential. The aim of this study is to assess the habitat of ibex and goats in the Daruneh protected area of Khorasan-e Razavi province and identify its habitat hot spots. Material and Methods: For this purpose, upon collecting data on the species presence, using field surveys and direct observation and traces left behind, such as dung and footprints during the four seasons of spring, summer, autumn and winter of 2023 and recording their location using a global positioning device (GPS), as well as preparing environmental data including elevation, slope, aspect, distance from residential areas, distance from water sources and distance from the road, the habitat suitability of this species was modeled using MaxEnt software and the maximum entropy method. The number of presence data points to import the model was 79. Subsequently, spatial data mining techniques were employed to identify habitat hotspots using spatial statistics, specifically the Getis-Ord Gi* hotspot analysis and Anselin Local Moran's I spatial autocorrelation analysis within a spatial information system environment (GIS). The model's performance was evaluated using the Receiver Operating Characteristic (ROC) curve. Results and Discussion: The results showed that the central areas of the study area have the greatest potential to meet the habitat needs of wild goat across the studied area and the model has a high ability to predict the distribution of the wild goat. The model sensitivity analysis using the Jackknife method determined that the variables of distance from water sources, distance from residential areas and distance from the road have a higher priority for the habitat suitability of the wild goat in this area. The results of spatial data mining indicated that the Getis-Ord Gi* method has a higher accuracy for identifying habitat spots of the target species and identifies habitat hot spots with an accuracy of 94%. Conclusion: Assessing the suitability of wildlife habitat is essential for the effectiveness of biodiversity conservation strategies. Based on the results of this study, it was found that both approaches used have relatively good ability to identify habitat hot spots and priority conservation areas for the wild goat species and can be used as a suitable criterion for measuring the accuracy of habitat modeling of wild goat in the study area. In general, identifying habitat hot spots is a powerful tool for integrating wildlife management approaches and biodiversity conservation. The results of this study can be used by wildlife managers to identify places with high conservation value and improve management and conservation approaches related to desirable wild goat habitats in the study area. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Maximum Entropy, Spatial data mining, Spatial statistics, Wild goat.Hotspots | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,150 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,200 |
||