1دانشجوی دکتری جامعه شناسی سیاسی، دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران.
2استادیار گروه جامعه شناسی سیاسی، دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران.
چکیده
چکیده مبسوط مقدمه و اهداف: شناسایی روند اعتراض‌ها در جامعه ایران و بهره‌برداری از آن در قالب جنبش‌های سازمان‌یافته، به‌ویژه در دهه اخیر، نشان‌دهنده ظهور الگویی نوین در رفتارهای اعتراضی است. این الگوی جدید، در عین حال که برآمده از برساخت گفتمانی معترضین داخلی و واکنش به شرایط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی داخلی است، به‌نظر می‌رسد محصول طراحی و هدایت چندبعدی از سوی عوامل خارجی نیز باشد. در این میان، اعتراض‌های سال ۱۴۰۱ به‌عنوان نمونه‌ای برجسته، فرصتی را برای تحلیل این الگوی نوین و بررسی مؤلفه‌های شکل‌دهنده آن فراهم می‌کند. مقاله حاضر تلاش دارد این وضعیت پیچیده را به کمک مفهوم «جنبش اجتماعی دستکاری‌شده» بازنمایی کند و با تطبیق این مفهوم بر وقایع اعتراضی سال به شناسایی و احصای ویژگی‌ها و مؤلفه‌های اصلی این جنبش بپردازد. هدف اصلی مقاله، ارائه تحلیلی جامع از نحوه شکل‌گیری، هدایت و تأثیرگذاری این جنبش‌ها در فضای سیاسی و اجتماعی ایران معاصر است. کمک به مدیریت هوشمند اعتراض در ایران هدف اصلی این پژوهش است. اهداف فرعی این پژوهش نیز عبارت‌اند: تبیین مؤلفه‌های اعتراض‌های 1401 و تدقیق مفهومی جنبش دستکاری‌شده اجتماعی است. روش‌ها: تحقیق حاضر از حیث ماهیت، کیفی و از لحاظ رویکرد پژوهشگران توصیفی-تحلیلی است. در این پژوهش، روش گردآوری داده‌ها اسنادی بوده و اطلاعات از طریق استفاده از درگاه‌های معتبر نمایه و منابع علمی قابل استناد به‌دست آمده است. داده‌های گردآوری‌شده با بهره‌گیری از روش تحلیل لایه‌ای علت (CLA) مورد بررسی قرار گرفته‌اند. این روش تحلیلی، با ارائه چارچوبی چندلایه، امکان تحلیل عمیق‌تر و چندبعدی موضوع را فراهم می‌کند. تحلیل لایه‌ای علت موضوع پژوهش را از چهار سطح مختلف بررسی می‌کند که این سطوح از سطح پدیده‌های سطحی تا لایه‌های عمیق‌تر مفهومی ادامه دارند و از بالا به پایین و بالعکس قابل اجرا هستند. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که جنبش اجتماعی دستکاری‌شده در اعتراض‌های سال 1401 ویژگی‌هایی خاص دارد که آن را از دیگر جنبش‌ها متمایز می‌کند. این جنبش بیشتر از کنش‌های مجازی به جای اعتراضات خیابانی استفاده می‌کند و سعی دارد رهبری خود را پنهان کرده و به‌عنوان یک حرکت مردمی نشان دهد. در کنار این، از بحران‌ها و منازعات موجود بهره‌برداری کرده و از حمایت‌های خارجی و رسانه‌های بین‌المللی برای پیشبرد اهداف خود استفاده می‌کند. این جنبش همچنین تلاش می‌کند تا امید به تغییر و موفقیت اعتراضات را در میان مردم گسترش دهد و آن‌ها را به ادامه اعتراضات ترغیب کند. در سطح استعاره‌ها، از مفاهیم مبهم و خواسته‌های نامشخص استفاده می‌کند تا افراد را به دنبال اهداف نامشخصی ببرد. این ویژگی‌ها به تحلیل دقیق‌تر و مدیریت بهتر اعتراضات کمک می‌کند و امکان مقابله با تأثیرات منفی خارجی را افزایش می‌دهد. نتیجه‌گیری: تحلیل لایه‌ای جنبش اجتماعی دستکاری‌شده نشان می‌دهد که این جنبش، به عنوان یک جنبش نوین اجتماعی دوازده مؤلفه متمایز دارد. مؤلفه‌های این جنبش در لایه لیتانی: بیشتر مجازی، رهبری پنهان و سمبولیک، در لایه سیستماتیک: منازعه مبنا، مبتنی بر روند اعتراض و متأثر از دخالت خارجی، در لایه گفتمان: برآمده از گفتمان رسانه‌ای، نتیجه گفتمان خارجی و به دنبال گفتمان امید به تغییر و در لایه استعاره‌ها: فاقد استعاره مبنایی، شامل استعاره‌های برساخته و متنوع و در قالب ساخت سه سطحی استعاره‌ای است.
Layered Analysis of the 2022 Protests Based on the Conceptual Framework of "Manipulated Movements"
نویسندگان [English]
Saeed Naderi Asl1؛ Seyed Javad Hosseini2
1PhD student in Political Sociology, Faculty of Islamic Studies and Political Science, Imam Sadiq University, Tehran, Iran (Corresponding author).
2Assistant Professor, Faculty of Islamic Studies and Political Science, Imam Sadiq University, Tehran, Iran.
چکیده [English]
Extended Abstract Introduction: Identifying the trends of protests in Iranian society and utilizing them within the framework of organized movements, especially in recent years, indicates the emergence of a new pattern in protest behaviors. This new pattern, while arising from the constructed discourse of domestic protesters and a response to internal social, economic, and political conditions, appears to also be the result of multidimensional design and guidance by foreign actors. In this context, the protests of 2022 (1401) serve as a prominent example, providing an opportunity to analyze this new pattern and examine the components that shape it. This article seeks to represent this complex situation through the concept of a "manipulated social movement" and, by applying this concept to the protest events of 2022, aims to identify and categorize the key features and components of this movement. The main objective of the article is to provide a comprehensive analysis of how these movements were formed, directed, and influenced the political and social space in contemporary Iran. The primary goal of this research is to contribute to the smart management of protests in Iran. The secondary goals include explaining the components of the 2022 protests and refining the conceptual understanding of manipulated social movements. Methods: This research is qualitative in nature and employs a descriptive-analytical approach. The data collection method was documentary, with information gathered from reputable online databases and scientific sources. The collected data were analyzed using the Causal Layered Analysis (CLA) method. CLA provides a multi-layered framework for deeper and more multidimensional analysis. It examines the subject of research from four different levels, ranging from surface-level phenomena to deeper conceptual layers, and can be applied both top-down and vice versa. Result & Discussion: The findings of the research indicate that the manipulated social movement in the protests of 2022 has distinctive features that set it apart from other movements. This movement relies more on virtual actions than on street protests and seeks to conceal its leadership while presenting itself as a grassroots movement. Additionally, it exploits existing crises and conflicts and utilizes foreign support and international media to further its goals. The movement also aims to spread hope for change and the success of the protests among the public, encouraging them to continue their participation. At the metaphorical level, it uses ambiguous concepts and undefined demands to lead people toward unclear objectives. These characteristics contribute to a more precise analysis and better management of protests, increasing the ability to counter negative foreign influences. Conclusion: The layered analysis of the manipulated social movement reveals that, as a new social movement, it has 12 distinguishing components. In the litany layer, the movement is more virtual, its leadership is hidden, and it has a symbolic character. In the systemic layer, it is based on conflict, follows the protest trend, and is influenced by foreign intervention. In the discourse layer, it emerges from a media-driven discourse, is the result of foreign discourse, and aims to propagate a discourse of hope for change. Finally, in the metaphorical layer, it lacks foundational metaphors, includes constructed and diverse metaphors, and is structured in a three-tiered metaphorical framework
کلیدواژه‌ها [English]
social movement, modern movement, manipulated movement, protests of 2022, Iran
