بررسی نقش رسانه‌های اجتماعی در جنبش‌های اجتماعی جدید مطالعه موردی: جنبش جان سیاهان مهم است | ||
| رهیافت‌های سیاسی و بین المللی | ||
| مقاله 6، دوره 17، شماره 2 - شماره پیاپی 82، 1404، صفحه 111-131 اصل مقاله (476.49 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.48308/piaj.2025.239072.1662 | ||
| نویسندگان | ||
| علی داوری* 1؛ مصطفی غفاری2 | ||
| 1دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| 2استادیار گروه جامعه‌شناسی سیاسی، دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی، دانشگاه امام صـادق علیه‌السـلام، تهـران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| چکیده مبسوط مقدمه و اهداف: در چند دهه اخیر، رسانه‌های اجتماعی به‌عنوان نیرویی محوری در شکل‌دهی به کنش جمعی و گفتمان عمومی ظهور کرده‌اند. در این بستر، جنبش‌های اجتماعی جدیدی پدیدار شده‌اند که بر خلاف اسلاف کلاسیک خود، بر فرهنگ، هویت و سازماندهی غیرمتمرکز تأکید دارند. نظریه جنبش‌های اجتماعی جدید از دیدگاه آلبرتو ملوچی، بر اهمیت هویت جمعی، کنش نمادین و ساختارهای مبتنی بر شبکه در بسیج افراد پیرامون اهداف مشترک تأکید می‌کند. یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های معاصر، جنبش «جان سیاه‌پوستان مهم است» است که در سال ۲۰۱۳، پس از تبرئه جرج زیمرمن در ماجرای تیراندازی به تریوان مارتین شکل گرفت. این جنبش به‌سرعت از یک اعتراض محلی به پدیده‌ای جهانی بدل شد و در واکنش به نژادپرستی سازمان‌یافته و خشونت پلیس، حمایت گسترده‌ای را برانگیخت. این پژوهش در پی آن است که نقش رسانه‌های اجتماعی را در شکل‌دهی ویژگی‌ها و پویایی‌های جنبش جان سیاه‌پوستان مهم است بر اساس چارچوب نظری ملوچی بررسی کند. روش‌ها: این پژوهش از نظر نوع، نظری و از نظر رویکرد، توصیفی ـ تحلیلی است. داده‌های پژوهش از طریق روش اسنادی گردآوری شده‌اند و شامل مقالات علمی، بیانیه‌های رسمی جنبش «جان سیاهان مهم است»، پست‌های منتشرشده در رسانه‌های اجتماعی و تحلیل‌های ثانویه پژوهشگران حوزه جنبش‌های اجتماعی هستند. تحلیل داده‌ها بر اساس رویکرد تحلیل نظریه‌محور انجام شده است؛ بدین معنا که مفاهیم نظری از پیش‌موجود، به‌عنوان چارچوب مفهومی برای سازماندهی و تفسیر داده‌ها به‌کار گرفته شده‌اند. چارچوب تحلیلی این پژوهش بر نظریه جنبش‌های اجتماعی جدید آلبرتو ملوچی مبتنی است که بر شاخص‌هایی در سه سطح ماهیت، ساختار و اهداف جنبش تأکید دارد. فرآیند تحلیل در چهار گام بازسازی چارچوب نظری ملوچی؛ گردآوری داده‌های مرتبط با جنبش؛ تطبیق داده‌ها با شاخص‌های نظری؛ و تحلیل نقش رسانه‌های اجتماعی به‌عنوان متغیری مستقل در ارتباط با این شاخص‌ها انجام شده است. یافته‌ها: نتایج نشان می‌دهد که جنبش «جان سیاهان مهم است» بسیاری از ویژگی‌های اصلی جنبش‌های اجتماعی جدید را که ملوچی مطرح می‌کند، در برمی‌گیرد. هویت جمعی این جنبش بر ارزش ذاتی جان سیاه‌پوستان متمرکز است و رسانه‌های اجتماعی این فرآیند را تسریع کرده‌اند. این سکوها به افراد اجازه می‌دهند تجربیات شخصی خود را به اشتراک بگذارند و از طریق هشتگ BlackLivesMatter به جنبش بپیوندند که منجر به همبستگی گسترده‌ای در میان گروه‌های مختلف شده است. کنش‌های نمادین نیز مانند زانو زدن در هنگام سرود ملی و اعتراضات جهانی پس از مرگ جورج فلوید در این جنبش نقش اساسی داشتند. این اقدامات که از طریق رسانه‌های اجتماعی گسترش یافتند، به نمادهای جهانی مقاومت در برابر نژادپرستی و بی‌عدالتی سازمان‌یافته تبدیل شدند. همچنین، ساختار غیرمتمرکز و شبکه‌ای جنبش که به شاخه‌های محلی استقلال داد و کنشگری دیجیتال را بدون نیاز به عضویت رسمی امکان‌پذیر کرد، با الگوی ملوچی در مورد سازماندهی غیر سلسله‌مراتبی جنبش‌های اجتماعی جدید مطابقت دارد. بااین‌حال، رسانه‌های اجتماعی چالش‌هایی را نیز ایجاد کرده‌اند که نیازمند بازنگری در نظریه ملوچی است. ساختار افقی این سکوها می‌تواند به پراکندگی پیام‌ها و فقدان انسجام در هویت جمعی منجر شود. سرعت بالای گفتگوهای آنلاین، علاوه بر افزایش دامنه اعتراضات، می‌تواند چرخه‌های کنشگری را تسریع کرده و منجر به فرسودگی فعالان شود. از سوی دیگر، وابستگی جنبش‌ها به سکوهای خصوصی مانند توییتر و فیسبوک، چالش‌هایی مانند سانسور، سوگیری الگوریتمی و مسائل مربوط به حریم خصوصی داده‌ها را مطرح می‌کند که در چارچوب اولیه ملوچی مورد توجه قرار نگرفته است. نتیجه‌گیری: با ترکیب دیدگاه‌های ارائه‌شده در چارچوب ملوچی و واقعیت‌های جنبش جان سیاه‌پوستان مهم است، این مطالعه نشان می‌دهد که چگونه رسانه‌های اجتماعی می‌توانند هم‌زمان ویژگی‌های جنبش‌های اجتماعی جدید را تقویت کنند و آن‌ها را پیچیده سازند. از شکل‌گیری سریع هویت جمعی تا گسترش دستور کارهای میان‌بخشی، سکوهای دیجیتال بازتاب جهانی جنبش را پررنگ‌تر کرده‌اند. درعین‌حال، گستره و سرعت کنشگری آنلاین نیز نشان می‌دهد که مفاهیم اولیه ملوچی باید مجدداً بازنگری شوند. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که پژوهش‌های آتی باید ایده‌های ملوچی را با در نظر گرفتن موضوعاتی مانند حکمرانی سکوها، تقویت الگوریتمی و فرسودگی کنشگری در محیط‌های برخط تطبیق دهند. با به‌روزرسانی الگوهای نظری موجود، پژوهشگران می‌توانند فرآیندهای پویایی را که در شکل‌گیری جنبش‌های اجتماعی قرن بیست‌ویکم و ظرفیت دگرگون‌ساز آن‌ها نقش دارد، بهتر تحلیل کنند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آلبرتو ملوچی؛ جان سیاهان مهم است؛ جنبش‌های اجتماعی جدید؛ رسانه‌های اجتماعی؛ فناوری‌های دیجیتال | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Examining the Role of Social Media in New Social Movements A Case Study of the Black Lives Matter Movement | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ali Davari1؛ Mostafa Ghaffari2 | ||
| 1PhD Student in Political Sociology, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran. | ||
| 2Assistant Professor of Political Sociology Department, Faculty of Islamic Studies and Political Sciences, Imam Sadiq University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Abstract Extended Introduction: In recent decades, social media has emerged as a pivotal force in shaping collective action and public discourse. Within this context, new social movements have arisen that, unlike their classical predecessors, place greater emphasis on culture, identity, and decentralized organization. Alberto Melucci’s theory of new social movements highlights the importance of collective identity, symbolic action, and network-based structures in mobilizing individuals around shared objectives. One of the most prominent contemporary examples is the “Black Lives Matter” movement, which began in 2013 following George Zimmerman’s acquittal in the shooting of Trayvon Martin. It rapidly evolved from a local protest into a global phenomenon, garnering widespread support in response to systemic racism and police brutality. This study aims to examine the role of social media in shaping the characteristics and dynamics of the Black Lives Matter movement through the lens of Melucci’s theoretical framework. Methods: This research is theoretical in nature and employs a descriptive–analytical approach. Data were collected using a document-based method and include academic articles, official statements from the Black Lives Matter movement, social media posts, and secondary analyses by scholars in the field of social movements. Data analysis was conducted using a theory-driven approach, whereby pre-existing theoretical concepts provided the framework for organizing and interpreting the data. The analytical framework of this study is based on Alberto Melucci’s theory of new social movements, which emphasizes three levels of analysis: the nature of the movement, its organizational structure, and its goals. The analysis process was carried out in four stages: reconstructing Melucci’s theoretical framework; collecting data related to the movement; comparing the data with theoretical indicators; and analyzing the role of social media as an independent variable in relation to those indicators. Results and Discussion: The findings indicate that Black Lives Matter exhibits many key features of new social movements as defined by Melucci. Its collective identity centers on the intrinsic value of Black lives, and social media has played a central role in accelerating this process. These platforms allow individuals to share personal experiences and engage with the movement through the #BlackLivesMatter hashtag, fostering widespread solidarity across diverse communities. Symbolic actions—such as kneeling during the national anthem and the global protests following George Floyd’s death—have also become central to the movement. Disseminated via social media, these acts have evolved into international symbols of resistance to racism and systemic injustice. Moreover, the movement’s decentralized, network-based structure—which grants autonomy to local chapters and facilitates digital activism without formal membership—aligns with Melucci’s model of non-hierarchical organization in new social movements. However, the role of social media also presents challenges that call for a reevaluation of Melucci’s theory. The horizontal nature of digital platforms can lead to message fragmentation and inconsistencies in collective identity. While the rapid pace of online discourse expands the reach of protests, it can also intensify cycles of activism and contribute to activist fatigue. Additionally, the movement’s reliance on private platforms such as Twitter and Facebook raises concerns about censorship, algorithmic bias, and data privacy—issues not addressed in Melucci’s original framework. Conclusion: By integrating Melucci’s theoretical insights with the lived realities of the Black Lives Matter movement, this study demonstrates how social media can both strengthen and complicate the dynamics of new social movements. From rapidly fostering collective identity to broadening intersectional agendas, digital platforms have amplified the movement’s global resonance. At the same time, the speed and scale of online activism highlight the need to revisit and revise Melucci’s concepts. The findings suggest that future research should adapt Melucci’s framework to address contemporary challenges such as platform governance, algorithmic amplification, and activist burnout in digital environments. Updating existing theoretical models in this way will enable scholars to more effectively analyze the evolving nature of twenty-first-century social movements and their transformative potential. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Alberto Melucci, Black Lives Matter, Digital Technologies, New Social Movements, Social Media | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 501 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 233 |
||