مکان یابی مقررات کیفری در فقه و پیامدهای روش شناختی آن | ||
| فصلنامه تحقیقات حقوقی | ||
| مقاله 7، دوره 22، شماره 85، خرداد 1398، صفحه 169-194 اصل مقاله (381.19 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.29252/lawresearch.22.85.169 | ||
| نویسنده | ||
| رحیم نوبهار* | ||
| گروه حقوق اسلامی- دانشکده حقوق- انشگاه شهید بهشتی | ||
| چکیده | ||
| چکیده: مباحث فقه اغلب در چهار گروه "عبادات"، "معاملات"، "ایقاعات" و "احکام و سیاسات" دستهبندی شده‌اند. مقررات جزائی در دسته "احکام و سیاسات" قرارگرفته‌اند. حتی کسانی که بابهای فقهی را به گونه‌ای دیگر دستهبندی کرده‌اند مباحث جزایی را زیر عنوان عبادات قرار نداده‌اند. با این حال در عمل، با مقررات جزایی اسلام به نوعی همچون مباحث تعبدی، توقیفی و تغییرنابردار رفتار شده است. این مقاله با توجه به جایگاه مباحث جزایی از یک سو و تحلیل طبع و ماهیت بسیاری از آنها از سوی دیگر نشان می‌دهد که مباحث فقه جزایی را نمی‌توان یکسره در شمار مباحث تعبدی و توقیفی قلمداد کرد. اگر احکام ناظر به بیان حرمت و جرم‌انگاری برخی اعمال در شمار مسائل توقیفی باشد، مسائل مربوط به چند و چون کیفر که نوعی واکنش اجتماعی به جرم است در شمار مسائل عبادی و رازمند نیستند. در نتیجه آنها از تغییر و تحول‌های عقلایی که در شرع مقدس از آنها صریحاً یا ضمناً نهی نشده باشد، اثر می‌پذیرند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| "فقه جزایی"؛ "احکام"؛ "سیاسات"؛ "بنای عقلا"؛ "عبادات" | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Locating Criminal Teachings in Islamic Jurisprudence and its Methodological Consequences | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Rahim Nobahar | ||
| Islamic Law- Faculty of Law- Shahid Beheshti University | ||
| چکیده [English] | ||
| Abstract: In Islamic jurisprudence criminal teachings are often classified under the title of decrees and punishments (ahkām va siyāsāt). Even jurists who classified different sections of Islamic jurisprudence in a different way, have not put criminal teachings as a part of the acts of worships (ībādāt). In practice, however, the way jurists treat criminal teachings is more consistent with assuming them as a part of the acts of worships, i.e. fixed and unchangeable laws. This article clarifies the location of criminal teachings in Islamic jurisprudence first and then mentions the methodological consequences of this classification. The article concludes that not all criminal teachings and rules can be counted among mysterious laws and/or acts of worships. The laws that contain prohibition of some behaviors might be counted as something mysterious and as a part of the acts of worships, but not those related to the quality and quantity of punishments. Therefore, they can be under the influence of social developments and accept some rational changes except those changes that have been rejected implicitly or explicitly by the holy lawmaker. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| "Islamic jurisprudence", "punishment", "common sense", "the acts of worships" | ||
| مراجع | ||
|
منابع الف. عربی 1. قرآن کریم 2. آلبحر العلوم، سیدمحمد، بلغه الفقیه، ج3، تحقیق: سیدمحمدتقی آل بحرالعلوم، تهران، مکتبه الصادق، چاپ چهارم، 1403ق. 3. آل کاشف الغطاء، محمدحسین، سؤال و جواب، نجف اشرف، مؤسسه کاشف الغطاء، 1370ق/1950م. 4. ایروانی، علی، الاصول فی علم الااصول، ج1، قم، بوستان کتاب، 1422ق. 5. اصفهانی، محمدحسین، حاشیه کتاب المکاسب، ج2، تحقیق: عباس محمد آلسباع، قم، انوار الهدی، چاپ اول، 1418ق. 6. بغدادی، محمدبن حبیب، المحبر، تحقیق: ایلزه لیختن شتیتر، بیروت، دارآلافاق الجدیده، [بیتا]. 7. حسینی مراغی، میرعبدالفتاح، العناوین، ج1، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1429ق. 8.. حلی، جعفر بن حسن، شرایع الاسلام، ج1و3، تحقیق: محمدعلی بقال، قم، اسماعیلیان، چاپ دوم، 1408ق. 9. خمینی، سیدمصطفی، ثلاث رسائل، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار آمام خمینی، 10. رشتی، میرزا حبیبالله، کتاب القضاء، ج1، تحقیق: سیداحمد حسینی، قم، دار القرآن الکریم، 1401ق. 11. روحانی، سیدمحمدصادق، فقه الصادق، ج13، قم، دارالکتاب، چاپ اول، 1412ق. 12. سبحانی، جعفر، فی ظلال التوحید، نشر مشعر، تهران، 1421ق. 13. سلار دیلمى، حمزه بن عبد العزیز، المراسم، تصحیح: محمود بستانى، قم: منشورات الحرمین، چاپ اول، 1404ق. 14. شاطبی، ابراهیم، الاعتصام، ج2، تحقیق: سلیم بن عید الهلالی، السعودیه، دار ابنعفان، 1412ق. 15. صدوق، محمد، الخصال، تحقیق: علیاکبر غفاری، قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1403ق/ 1362ش. 16. طباطبایی مجاهد، سیدمحمد، مفاتیح الاصول، ج1، قم، آلالبیت(ع)، قم، چاپ اول، 1296ق. 17. طوسی، محمد، الاستبصار، ج4، تحقیق: علیاکبر غفاری، قم، دارالحدیث، چاپ سوم،1387. 18. عاملی، محمد، وسائل الشیعه، ج2، ج21، ج28و 29، آلالبیت(ع)، قم، چاپ اول، 1409ق. 19. عاملی، محمدبن مکی، ذکری الشیعه، ج1، قم، آل البیت(ع)، چاپ اول، 1419ق. 20. عراقی، ضیاءالدین، کتاب القضاء، تقریر: ابوالفضل نجمآبادی، قم، مؤسسه معارف اسلامی امام رضا(ع)، 1421ق. 21. فیضکاشانی، محمدمحسن، مفاتیح الشرایع، ج1، تحقیق: سیدمهدی رجائی، قم، مجمع الذخائر الاسلامیه، 1401ق. 22. قرافی، احمد بن ادریس، کتاب الفروق، ج1، تحقیق: محمد احمد سراج و علی جمعه محمد، قاهره، دارالسلام، چاپ اول، 1421ق. 23. قمی، ابوالقاسم، قوانین الاصول، ج2، قم، احیاء الکتب الاسلامیه، 1430ق. 24. مکی عاملی، محمد، القواعد و الفوائد، ج1، تحقیق: سیدعبدالهادی حکیم، قم، کتابفروشی مفید، افست از چاپ نجف، 1400ق. 25. موسوی اردبیلی، سیدعبدالکریم، فقه الحدود والتعزیرات، ج3، قم، جامعه المفید، چاپ دوم، 1429ق. 26. موسوی خمینی، سیدروح الله، تحریرالوسیله، ج1، قم، دارالعلم،[بیتا]. 27. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج21، 26و 40، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1981م.
منابع فارسی: 28. ایازی، سیدمحمدعلی، ملاکات احکام و شیوههای استکشاف آن، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ اول، 1386. 29. برجی، یعقوبعلی، نگاهی به دستهبندی بابهای فقه، فقه اهلبیت(ع)، پاییز 1374، شماره 3، صص241-262. 30. مدنی تبریزی، سیدیوسف، الفوائد القمیه، تهران، دفتر آیهالله مدنی تبریزی، 1384. 31. نوبهار، رحیم، جستاری در تقسیمبندی بابهای فقهی و پیامدهای روششناسی آن، راهبرد، سال24/ بهار 1394، صص79-106.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,339 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,220 |
||