قپچاقها و نقش مجادلات اولوس چنگیزی در تداوم حیات آنان پس از هجوم مغول | ||
| مجله تاریخ ایران | ||
| مقاله 3، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 26، 1398، صفحه 49-70 اصل مقاله (652.47 K) | ||
| نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.52547/irhj.12.1.49 | ||
| نویسندگان | ||
| مریم خسروابادی* 1؛ کیوان کریمی الوار2 | ||
| 1استادیار گروه تاریخ دانشگاه یزد | ||
| 2دانش آموخته دکتری تاریخ ایران اسلامی دانشگاه شیراز | ||
| چکیده | ||
| چاق‌ها که تا قرن سوم و چهارم به زحمت در منابع تاریخی و جغرافیایی نامی از آنها دیده می‌شد، در قرن ششم هجری در قالب لشکرهای خوارزمشاهی به جهان اسلام معرفی شدند. این امر موجب شد در تحولاتی که در داخل ایران طی ربع آخر قرن ششم و ربع اول قرن هفتم رخ داد، نقش مهمی بازی کنند. قپچاقها با حفظ موقعیت سرزمینی خود در استپ اوراسیا یعنی بدون اقدام به مهاجرت، به صورت لشکرهای خوارزمی وارد ایران شدند و در فرآیند قدرت‌گیری خوارزمشاهیان در سراسر ایران نقش مهمی داشتند. اینان تا پایان کار جلال‌الدین خوارزمشاه (628 هـ)، نیروی عمده و اصلی در برابر مغولان مهاجم به ایران به شمار می‌آمدند اما در آغاز قرن هفتم هجری، سخت مورد تعقیب مغولان چنگیزی قرار گرفته، کشته و یا برده گردیدند. قپچاقها چگونه با این شرایط مجددا در صحنه تاریخ ظاهر می‌شوند؟ از منظر این مقاله، کشمکش‌ها و منازعات درونی مغولان، موجبات احیای نقش تاریخی قپچاقها را فراهم کرد. مقاله حاضر بر آن است تا با استفاده از روش تحقیق تحلیل تاریخی، این مساله را مورد واکاوی قرار دهد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اردوی زرین؛ ایلخانان؛ قپچاق؛ مغولان؛ مملوکان مصر | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| the Kipchak Turks And The role of Ulous Change's controversy in their survival After the Mongol invasion | ||
| نویسندگان [English] | ||
| maryam khosrowabadi1؛ Keyvan Karimi Alvar2 | ||
| 1Assistant Professor ,History Department,, Yazd University | ||
| 2Ph.D. in History of Islamic Iran, Shiraz University. | ||
| چکیده [English] | ||
| Kipchak Turks Which until the third and fourth centuries was hardly seen in historical and geographical sources, In the sixth century AH, they were introduced into the Islamic world as Khwarazm Shahi armies. This caused In the developments that occurred inside Iran during the last quarter of the sixth century and the first quarter of the seventh century, they played an important role. Kipchak Turks By maintaining its terrestrial status in the steppe Eurasia Ie without going into migration They entered Kharazmi's armies in Iran And in the process of the empowerment of Khwarizmanshahi throughout Iran, they played an important role By the end of the work, Jalaluddin Khwarazmshah (628 AD) was the main force against the invading Mongols in Iran. But at the beginning of the seventh century AH, They were seriously prosecuted, killed, or slain by the Mongols of Changizi . How do the Kipchak Turks with these conditions once again appear on the scene after this? From the perspective of this article, the internal conflicts of the Mongols brought about the revival of the historical role of the Kepchaks. The present paper seeks to analyze this issue using the method of research of historical analysis | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Golden Horde, Ilkhana, Kipchak Turks, Mongols, Egyptian Mamluk | ||
| مراجع | ||
|
1ـ منابع فارسی و عربی
ابن اثیر، عزالدین علی. تاریخ کامل بزرگ اسلام و ایران. ترجمۀ عباس خلیلی و ابوالقاسم حالت. تهران: مؤسسه مطبوعات علمی، 1371.
ابن اثیر، عزالدین علی. تاریخ کامل بزرگ اسلام و ایران. ترجمۀ عباس خلیلی. ابوالقاسم حالت. تهران: مؤسسه مطبوعات علمی، 1371.
ابن العبری، غریغوریوس ابوالفرج. مختصر تاریخ الدول. ترجمۀ عبد المحمد آیتی. تهران: علمی و فرهنگی، 1377.
ابن بطوطه. سفرنامه. ترجمۀ علی موحد. تهران: آگه، .1376.
ابن تغزی بردی، یوسف. النجوم الزاهرۀ فی ملوک مصر و القاهرۀ. قاهره: دارالکتب مصریه، .1375.
ابن خردادبه، عبیدالله. المسالک و الممالک. ترجمۀ حسین قره چانلو. تهران: ب ینا، .13۷0
ابن خلدون، عبدالرحمن. العبر. ترجمۀ عبدالمحمد آیتی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، .1368
ابن خلدون، عبدالرحمن. مقدمه ابن خلدون. ترجمۀ محمد پروین گنابادی. تهران: علمی و فرهنگی، .1375.
ابن عبدالظاهر، محی الدین. الروض الزاهر فی سیرۀ الملک الظاهر. تحقیق عبدالعزیز خویطر: ریاض، .19۷6
ابن فض لالله عمری، احمد بن یحیی. مسالک الأبصار فی ممالک الأمصار. ابوظبی: المجمع الثقافی، .1424
ابن فقیه، ابوعبدالله احمد. ترجمۀ مختصرالبلدان. ترجمۀ محمدرضا حکیمی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران، .1379.
ادریسی، محمد. نزهۀ المشتاق فی إختراق الآفاق . بیروت : عالم الکتب ، .1409
استخری، ابواسحق ابراهیم. مسالک و الممالک. به کوشش ایرج افشار. تهران: بنگاه ترجمۀ و نشر کتاب، .134۷
اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان. مرآت البلدان. به کوشش عبدالحسین نوایی و محدث. تهران: دانشگاه تهران،1376.
بارتولد، ولادیمیروویچ . ترکستان نامه. ترجمۀ کریم کشاورز. تهران: آگاه، .1366
بغدادی، محمد. التوسل الی الترسل. تصحیح احمد بهمنیار. تهران: شرکت سهامی چاپ، .1315
بناکتی، ابوسلیمان داوود. روضۀ اولی الالباب فی معرفۀ التواریخ و الانساب: تاریخ بناکتی. تصحیح جعفر شعار. تهران: انجمن آثار ملی، .1348
تتوی، احمد. تاریخ الفی، ج .5 تصحیح غلامرضا طباطبائی مجد. تهران: علمی و فرهنگی، .1382
جوزجانی، ابوعمر عثمان. طبقات ناصری. تصحیح عبدالحی حبیبی. تهران: دنیای کتاب، .1363
جوینی، عطاملک. تاریخ جهانگشای. تصحیح محمد قزوینی. لیدن: بریل، .1334
حافظ ابرو. زبدۀ التواریخ . تصحیح سید کمال سید جوادی. تهران: ارشاد اسلامی، .1387.
حدودالعالم من المشرق الی المغرب. به کوشش منوچهر ستوده. تهران: دانشگاه تهران، .1340
خنجی، فض لالله. مهمان نامه بخارا. تصحیح منوچهر ستوده. تهران: بنگاه ترجمۀ و نشر کتاب، .1357.
خواجه رشیدالدین فض لالله. جامع التواریخ از آغاز خلافت هولاکو تا پایان دوره غازان خان. به کوشش بهمن کریمی. تهران: اقبال، .1362
ساندرز، جان جوزف. تاریخ فتوحات مغول. ترجمۀ ابوالقاسم حالت. تهران: امیرکبیر، .1383
ستوده، منوچهر. نامنامه ایلات و عشایر و طوایف )ایران تاریخی و فرهنگی(. تهران: مرکز دایرۀ المعارف بزرگ اسلامی، .1385
سیفی هروی، سیف. پیراسته تاریخنامه هرات. به کوشش محمد آصف فکرت. تهران: بنیاد موقوفات افشار، 1381.
شیروانی، زین العابدین. بستان السیاحه. تهران: سنایی، بی‌تا.
عبادی، مهدی و زینب فضلی. »دشت قپچاق: بررسی جغرافیایی و تاریخی،« تاریخ و تمدن اسلامی، س هفتم، شماره چهاردهم، پاییز و زمستان .1390 ص 75ـ 57.
فرهمند، یونس و قدریه تا جبخش. »برک هخان و بیبرس: تأثیر عوامل دینی ـ اقتصادی بر تعمیق روابط تجاری آلتین اردو و ممالیک بحری مصر،« فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهرا. س بیستم، دوره جدید، ش ،5 پیاپی ،83 بهار .1389
فسایی، حسن. فارسنامه ناصری. تصحیح منصور رستگار فسائی. تهران: امیرکبیر، .1382
قزوینی، زکریا. آثار البلاد و اخبار العباد. ترجمۀ میرزا جهانگیر قاجار. تصحیح میرهاشم محدث. تهران: امیرکبیر، 1373.
کاشغری، محمود. دیوان لغات الترک، الجزء الاول. حلب: دارالخلافه العلیه، .1333
کراچکوفسکی، ایگناتی. تاریخ نوشته های جغرافیایی در جهان اسلامی. ترجمۀ ابوالقاسم پاینده. تهران: علمی فرهنگی، .1379.
گردیزی، ابوسعید. زین الاخبار. تصحیح عبدالحی حبیبی. تهران: دنیای کتاب، .1363
گروسه، رنه. امپراطوری صحرانوردان. ترجمۀ عبدالحسین میکده. تهران: علمی و فرهنگی، .1365
گروسه، رنه. تاریخ مغول )چنگیزیان(. ترجمۀ محمد بهفروزی. تهران: آزاد مهر، .1384
گروهی از نویسندگان . سفرنامه های خطی فارسی. تهران اخترا ن، .1388
مستوفی، حمدالله. نزهت القلوب. به کوشش محمد دبیرسیاقی. تهران: طهوری، .1336
مقریزی، احمد. المواعظ و الاعتبار بذکر الخطط و الاثار. بیروت: دارالکتب العلمیه، .1418
مورگان، دیوید. مغول ها. ترجمۀ عباس مخبر. تهران: مرکز، .1371.
نسوی، محمد. سیرت جلال الدین منکبرنی. تصحیح مینوی. تهران: بنگاه ترجمۀ و نشر کتاب، .1344
نیشابوری، محمد. سلجوقنامه. به کوشش محمد رمضانی. تهران: کلاله خاور، .1332
هفت کشور یا صورالاقالیم. تصحیح منوچهر ستوده. تهران: بنیاد فرهنگ ایرانی، .1353
همدانی، خواجه رشیدالدین فض لالله. جامع التواریخ. تصحیح محمد روشن. تهران: البرز، .13۷3
وصاف الحضره. تحریر تاریخ وصاف. ترجمۀ عبدالمحمد آیتی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، .1383
یعقوبی، احمد. البلدان. ترجمۀ محمدابراهیم آیتی. تهران: بنگاه ترجمۀ و نشر کتاب، .1347.
2ـ منابع لاتین
Golden, p. The Shaping of the Cuman ـ Qipchaqs and their World. In Studies on the Peoples and Cultures of the Eurasian Steppes. 303 ـ331. Bucharest ـ Braila: Romane, 2011.
Phillips. E. D. The Mongols. London: Thames and Hudson, 1969.
Reven Amitai Preiss. Mongols and Mamluks. Cambridge: The Cambridge University Press, 1995.
Vasary, Istvan. Cumans and Tatars. Cambridge, New York: Cambridge UniversityPress, 2005.
Yalvar, Cihan. The Origin of the Kipchak Turks and Early Historical Periods. Dissertation. Yeditepe University, 2018. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,824 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,431 |
||