سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه شهید بهشتی

کوزه گر کالجی, لطفعلی, مسلمی, آرمان, مرادی, محمد, رفیعی مهر, حسین, امینی زاده, عباس. (1397). جای پای اکولوژیک، سنجشی برای پایداری شهرها مورد پژوهی شهر تبریز. , 16(3), 25-44.
لطفعلی کوزه گر کالجی; آرمان مسلمی; محمد مرادی; حسین رفیعی مهر; عباس امینی زاده. "جای پای اکولوژیک، سنجشی برای پایداری شهرها مورد پژوهی شهر تبریز". , 16, 3, 1397, 25-44.
کوزه گر کالجی, لطفعلی, مسلمی, آرمان, مرادی, محمد, رفیعی مهر, حسین, امینی زاده, عباس. (1397). 'جای پای اکولوژیک، سنجشی برای پایداری شهرها مورد پژوهی شهر تبریز', , 16(3), pp. 25-44.
کوزه گر کالجی, لطفعلی, مسلمی, آرمان, مرادی, محمد, رفیعی مهر, حسین, امینی زاده, عباس. جای پای اکولوژیک، سنجشی برای پایداری شهرها مورد پژوهی شهر تبریز. , 1397; 16(3): 25-44.

جای پای اکولوژیک، سنجشی برای پایداری شهرها مورد پژوهی شهر تبریز

فصلنامه علوم محیطی
مقاله 2، دوره 16، شماره 3، مهر 1397، صفحه 25-44    اصل مقاله (1.14 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسندگان
لطفعلی کوزه گر کالجی* 1؛ آرمان مسلمی1؛ محمد مرادی2؛ حسین رفیعی مهر1؛ عباس امینی زاده1
1گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2گروه برنامه ریزی شهری و منطقه ای، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
سابقه و هدف:
با گسترش مفهوم گسترش پایدار در سطح بین‌المللی، دانشمندان، مدل‌های کمی و کیفی زیادی را برای اندازه‌گیری گسترش پایدار جامعه­ ها و شهرها نشان دادند. یکی از این ابزارها که توجه بیشتری را در سطح­ های علمی، سیاسی و آموزشی به خود جلب کرده، ارزیابی جای پای اکولوژیک است. بر اساس این روش، گسترش یک منطقه، زمانی "ناپایدار" قلمداد می‌شود که میزان جای پای اکولوژیک از ظرفیت زیستی منطقه بالاتر باشد. روش جای پای اکولوژیک تاکنون برای سنجش پایداری شهرهای بزرگ دنیا مانند لندن، لیورپول، پاریس مورد استفاده قرارگرفته است. هدف از این پژوهش، سنجش پایداری شهر تبریز با استفاده از روش جای پای اکولوژیک است. 
مواد و روش­ ها:
در این پژوهش به‌طورکلی از روش‌های توصیفی - تحلیلی و کمی استفاده‌شده است. داده­های این پژوهش به‌طور عمده از نوع کمی است. جامعه­ ی مورد بررسی آن، شامل همه خانوارهای ساکن در شهر تبریز بوده است. داده­ های این پژوهش به دو روش اسنادی و میدانی گردآوری ‌شده‌اند. این داده ­ها درروش اسنادی با استفاده از مطالعات کتابخانه­ ای و پایگاه­ های علمی و همچنین سازمان­ های مختلف، گردآوری ‌شده‌اند. در این تحقیق از روش نمونه­ گیری تصادفی خوشه ­ای استفاده‌ شده است. شهر تبریز به ده منطقه برحسب منطقه ­های شهرداری انتخاب و از هر منطقه چند بلوک به‌صورت قرعه ­کشی انتخاب و برداشت شد. در مرحله بعدی با استفاده از روش تلفیقی جای پای اکولوژیکی که از ترکیب کاربرد دو روش استقرایی و قیاسی تشکیل‌ شده است، برای محاسبه رد پای اکولوژیک در سطح­ های ناحیه ­های شهری اقدام شد. داده ­های لازم برای اندازه ­گیری اولیه با کمک جدول ­های آماری کشور به ­دست­ آمده است. از جمله داده ­های موردنیاز برای تحلیل، می­توان به مصرف انرژی غذا، تولید­های جنگلی و مصرف­ های آن اشاره کرد.
 نتایج و بحث:
برای تعیین جاپای اکولوژیکی شهر تبریز، از داده های غذا، میزان دی‌اکسید کربن ناشی از حمل‌ونقل، گرمایش به ­دست ­آمده از گازهای طبیعی، آب، نیروی الکتریسیته و مقدار زباله استفاده شده است. نتایج نشان می دهد: شهر تبریز برای دفن زباله به‌طور متوسط سالانه به 86/10 هکتار زمین نیاز دارد. زمین موردنیاز برای جذب کربن ناشی از مصرف گاز طبیعی هر شهروند تبریزی، 135 مترمربع است و برای کل شهر نیز، این جای پا حدود 20795 هکتار است. جای پای اکولوژیکی هر یک از شهروندان تبریزی از نیروی الکتریسیته 17/0 هکتار است. در نهایت جای پای مصرف آب شهر تبریز 020/0 هکتار است. 
نتیجه­ گیری:
نتیجه این پژوهش نشان می­دهد که جای پای اکولوژیکی شهر تبریز در گروه­ های مصرفی مواد غذایی، حمل‌ونقل، گرمایش گازهای طبیعی، آب، برق و زمین موردنیاز برای دفع مواد زائد 30/3 هکتار بوده است. مقایسه ­ی آن با فضاهای پشتیبان آن، مانند شهرستان و استان، بیانگر این است که شهر تبریز برای برآوردن نیازهای زیستی و پایداری خویش متّکی به منطقه ­ای فراتر از استان آذربایجان شرقی است. نگاهی به میزان مواد مصرفی شهر تبریز، نشان می­دهد که سهم مواد غذایی با 73/2 هکتار، بیشترین سهم را در بین دیگر شاخص‌ها دارد. کمترین میزان مربوط به زمین موردنیاز برای دفع زباله 07/0 مترمربع به ازای هر نفر بوده است. ازآنجایی‌که ظرفیت زیستی ایران 8/0 هکتار است. جای پای اکولوژیکی 30/3 هکتاری شهر تبریز بدان معناست که 125/4 برابر بیش از سهم خود، از ظرفیت زیستی قابل‌تحمل کشور را به خود اختصاص داده است. 
کلیدواژه‌ها
جای پای اکولوژیکی؛ توسعه شهری؛ ظرفیت زیستی؛ تبریز
عنوان مقاله [English]
Ecological footprint, a road to the sustainability of cities (case study: Tabriz city)
نویسندگان [English]
lotfali Kozegarkaleji1؛ Arman Moslemi1؛ Mohammad Moradi2؛ Hossein Rafie Mehr1؛ Abbas Amini Zadeh1
1Department of Geography, Faculty of Earth Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2Department of Urban and Regional Planning, College of Fine Arts, Tehran University, Tehran, Iran
چکیده [English]
 Introduction:
The concept of sustainable development is expanding internationally, and therefore scientists have provided several quantitative and qualitative models for measuring the sustainable development of communities and cities. One of these tools, which attracts more attention in the scientific, political and educational levels, is the assessment of ecological footprint. According to this method, the development is considered unsustainable, when the ecological footprint is higher than the biomass of the region. The ecological footprint approach has been used to measure the sustainability of major cities around the world, such as London, Liverpool, and Paris. The aim of this research is to measure the stability of Tabriz city using the ecological footprint method.
Material and methods:
In this research, descriptive-analytical and quantitative methods were used. The data of this research are mainly quantitative. The population under study included all households living in Tabriz. All data were obtained either from documents (e.g., library and electronic databases) or during field works. In this study, cluster random sampling method was used. The city of Tabriz was categorized into 10 regions based on municipalities and from each region several blocks were selected by sortition. A syncretistic ecological footprint method (a combination of inductive and deductive methods) was used to calculate the ecological footprint in the urban areas. The data necessary for initial analyses were obtained using the country’s statistical data. These include energy consumption, forestry, and its utility.
Results and discussion:
To determine the ecological footprint of Tabriz, data from food, carbon dioxide emissions from transportation, heating from natural gas, water, electricity, and the amount of waste was used. The results show that the city of Tabriz requires an average of 10.86 trillion hectares of land per year for landfill. The required area to absorb the carbon derived from the consumption of the natural gas for each citizen and the whole population is 135 square meters and 20,795 hectares, respectively. The electric power footprint of each citizen of Tabriz is 0.17 hectares. Finally, the water consumption footprint of Tabriz city is 0.020 hectares.
Conclusion:
The results of this study indicate that the ecological footprints of Tabriz city in categories such as food products, transportation, heating from natural gases, water, electricity, and the land needed for waste disposal were 3.30 hectares. Our results suggest that the city of Tabriz relies on a region beyond East Azarbaijan Province to meet its biological needs and sustainability. The amount of consumables in Tabriz shows that food with 2.73 hectares has the highest share compared to other factors. The lowest amount of area needed for waste disposal was 0.77 square meters per person. Since Iran's biocapacity is 0.8 hectares, the ecological footprint of 3.30 hectares in Tabriz city indicates that the city allocated 125.4 times more than its share of the country's biological capacity to itself.
کلیدواژه‌ها [English]
Ecological footprint, Tabriz city, Urban development, Bio-capacity
مراجع
  1. Ahmadi, M., 2008. Encyclopedia of Urban and Rural Management. Tehran: Publications of the Municipal Organization.
  2. Azar, A. and, Momeni, M., 2006. Statistics and Application in Management , samt press. Tehran.
  3. Badri, A., 1997. Sustainable Development, Concept. Value and Practice, Quarterly Journal of Geographic Research. 44, 45-60.
  4. Barret, J.N., Charret, B. and Birch, R., 1999. Exploring the application of the ecological footprint to sustainable consumption policy. University of York, Stockholm Environment Institute.
  5. Dhanju, A., 2008. An analysis of Thethe ecological footprint mapping by urban areas as a sustainable development indicator. Master, Thesis. University of Delaware, USA.
  6. Druckman, A. and, Jackson, T., 2009. The carbon footprint of UK households 1990–2004: A socio-economically disaggregated,quasi-multi-regional input–output model. EcologicalEconomics. 68, 2066-2077.
  7. East Azarbayjan Water and Wastewater Company, 2011. performance report of Urban Water and Wastewater Company of East Azarbaijan province.
  8. Ecotec-uk., 2001. Ecological Footprint. Editor: George Graham. European parliament.
  9. Fan. Y., 2009. Analyzing impact factors of CO2 emissions using the STIRPAT model, Environmental Impact Assessment Review. 26, 377-395.
  10. Farjam, R., 2006. Indicators for sustainable urban development and planning of sustainable cities fars. Management and Planning Organization of Fars Province.
  11. Faryadi, S., and Samadpur, P., 2008. Determining the Ecological Footprint in Highly Surrounded Urban Areas. A Case Study of Ellahieh Tehran, Journal of Environmental Studies. University of Tehran. 45, 63-72.
  12. Gilman, R., 1996. Sustainability, Fram.:http://www.context.org.
  13. Habibi, K., Rahimi, A. and, Hamedi, M., 2012. Evaluating the Ecological Path of Urban Transport Vehicles with a New Approach for Sustainable Transportation Planning Case Study: Urmia. Journal of Geographic Space. 5, 25-39.
  14. Hamideh, S. and , MohammadPour, N., 2007. Stability in the cities, from the days of yesterday to today. seven cities. 21, 26-40.
  15. Haughton, G. and , Hunter, C., 2005. Sustainable Cities. Published in the Taylor & Francis e- Library.
  16. Hilden, M., 1997. Guidelines for Environmental Impact Assessment (EIA) in the Arctic, Finnish Ministry of the Environment.
  17. Holden, E., Hoyer, K. and, Georg, A., 2005. The ecological FootPrints of Fuels, Transportation Research Part D. 10, 395-403.
  18. HosseinzadehDelir, K., 2006. Regional Planning. Fifth Edition, Tehran: Samt Publishing.
  19. JoomehPour, M., Hataminejad, H. and, Shahanaaz, S., 2013. A Study of the Status of Sustainable Development in Rasht by Using the Ecological Footprint Method, Journal of Human Geography Research. 45, 191-208.
  20. Kazemi, M. and, Mohammadi, M., 2001. Urban sustainable development, concepts and views. Geographical Survey Quarterly. 62, 96-111.
  21. Kissinger, M., Fix, J. and, Rees, W.E., 2007. Wood and Non-wood Pulp production comparative ecological foot printing on the Canadian prairies. Ecological Economics. 62, 552–558.
  22. Kitzes, J. and, Goldfinger , S., 2006. Measuring Marin County’s Ecological Footprint. County of Marin Community Development Agency.
  23. Li., X., 2010. Urban total ecological footprint forecasting by using radial basisfunction neural network: A case study of Wuhan City, China. Ecological Indicators. 10, 241-248.
  24. MacDonald, G. and, Patterson. M., 2004. Ecological footprints and interdependencies of New Zealand regions. Ecological Economics. 50, 49-67.
  25. Meadows, D., 1998. Indicators and Information Systems for Sustainable Development. A report to the Balaton Group. The Sustainability Institute, Hartland Four Corners. U.S.A.
  26. Movahed, A., 2000. Sustainable urban development., Journal of Housing and Revolution. 90, 49-59.
  27. Naghshe Moheit Consulting Engineers, 2011. Tabriz comprehensive plan.
  28. National Iranian Oil Products Distribution Company, 2011. National Iranian Oil Company at a glance.
  29. Palmer, J. A., 2003. Environmental Education in the 21st Century, Translation: Ali Mohamed Khorshiddost. Samt Publication, Tehran.
  30. Redefining Progress., 2003. Accelerating Sustainability with Local Footprints, Sustainability Program Ecological Footprint Accounts. www.rprogress.org.
  31. RIVM/UNEP., 1997. The Future of the Global Environment: A Model-based Analysis Supporting UNEP’s First Global Environmental Outlook.
  32. SasanPour, F., 2006. Investigating the Sustainability of Tehran Metropolis Using the Method of Ecological Footprint, Ph.D. in Geography and Urban Planning, Tabriz, Tabriz University.
  33. Shi'a, I., 2008. Encyclopedia of urban and rural management. Tehran: Publications of the Municipal Organization.
  34. Sophlaie, F., 2004. Sustainable Architecture Reviews and Experiences, Magazine Abadi, City Research and Development Center. Ministry of Rural Rehabilitation and Development, Ministry of Housing and Urban Development. 7, 56-76.
  35. Taghizadeh, F., 2008. Encyclopedia of Urban and Rural Management. Tehran: Publications of the Municipal Organization.
  36. VanVuuren, D. P. and, Smeets, E. M. W., 2000. Ecological footprints of Benin, Bhutan. Costa Rica and the Netherlands. Ecological Economics. 34, 115–130.
  37. Wackernagel, M. and, Rees, W., 1996. Our ecological footprint: reducing human impact on the earth. Gabriola Island, Canada: New Society Publishers.
  38. Wada, Y., 1994. Biophysical data for ecological footprint analysis. Journal of PeriAnesthesia Nursing. 19(1), 46-7.
  39. Waste Management Organization of Tabriz, 2015. Comprehensive waste management plan of Tabriz municipality
  40. Wilson, J., and Anielski, M., 2010. Ecological Footprints of Canadian Municipalities and Regions. Journal Of Information Technology Education. 6,1-21.
  41. Xing, Y., 2010. A framework model for assessing sustainability impacts of urban development, Accounting Forum. 33, 209–224.
  42. Dhanju, A., 2008. An analysis of Thethe ecological footprint mapping by urban areas as a sustainable development indicator. Master, Thesis. University of Delaware, USA.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 8,125
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,475