سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه شهید بهشتی

نصیری, محسن, غلامرضایی, محمد. (1394). بحثی در باب شیوۀ قصّه‌پردازی در ترجمۀ تفسیر طبری. , 8(2), 185-219.
محسن نصیری; محمد غلامرضایی. "بحثی در باب شیوۀ قصّه‌پردازی در ترجمۀ تفسیر طبری". , 8, 2, 1394, 185-219.
نصیری, محسن, غلامرضایی, محمد. (1394). 'بحثی در باب شیوۀ قصّه‌پردازی در ترجمۀ تفسیر طبری', , 8(2), pp. 185-219.
نصیری, محسن, غلامرضایی, محمد. بحثی در باب شیوۀ قصّه‌پردازی در ترجمۀ تفسیر طبری. , 1394; 8(2): 185-219.

بحثی در باب شیوۀ قصّه‌پردازی در ترجمۀ تفسیر طبری

تاریخ ادبیات
مقاله 9، دوره 8، شماره 2، 1394، صفحه 185-219    اصل مقاله (3.49 M)
نوع مقاله: علمی - پژوهشی
نویسندگان
محسن نصیری* 1؛ محمد غلامرضایی2
1دانشجوی دکتری دانشگاه شهید بهشتی
2عضو بازنشستۀ هیأت علمی در دانشگاه شهید بهشتی
چکیده
برای درک و تحلیل درست ادبیّات فارسی باید به کهن‌ترین آثار باقی‌مانده از آن بیشتر توجّه کرد. در باب «ترجمۀ تفسیر طبری» که از کهن‌ترین کتاب‌های موجود فارسی است پژوهش‌هایی چند انجام داده‌اند. امّا این کتاب سرشار از قصّه را از منظر قصّه‌پردازی کمتر نگریسته‌اند. نوشتار حاضر در پی چنین هدفی است. برای نیل به این مقصود نخست نشان داده‌ایم که این مجموعه که قصّه‌های فراوان در آن آمده است، برآمده از محیط فرهنگی و ادبی قرن چهارم و قابل مقایسه با دیگر آثار قصّه‌پرداز نزدیک به آن دوران - همچون شاهنامه- است. سپس کوشیده‌ایم تا شیوۀ قصّه‌پردازی آن کتاب را بهتر بشناسانیم. زیرا به نظر ما طرح کلان قصّه‌گویی این اثر اندیشیده و قاعده‌مند است و می‌توان آن قواعد را مطالعه و استخراج کرد. بر این اساس بیشتر قصّه‌های این کتاب حاکی از نزاع نیکان و بدانی است که از آفرینش آدم تا رستاخیز گسترده شده است. در این قصّه‌ها بن‌مایه‌ها و درون‌مایه‌ها و شخصیّت‌های مشابه پی‌درپی ظهور می‌کنند. از دیگر طرح‌های اندیشیدۀ این اثر، افتتاح کتاب و گشودن باب قصّه‌گویی با قصّة مناظرۀ محمّدص با مکّیان و جهودان است. این، قصّه‌ای است که عناصر اصلی و بنیادین دیگر قصّه‌ها و خلاصه‌ای از هرآنچه در کتاب آمده، در آن گنجانده شده است.
کلیدواژه‌ها
تفسیرهای کهن فارسی؛ ترجمۀ تفسیر طبری؛ قصه‌های پیامبران؛ قصۀ مناظرۀ محمد با مکیان و جهودان
عنوان مقاله [English]
A few Comments on Narration Techniques in Tarjeme-ye Tafsir-e Tabari
چکیده [English]
To have a better analysis of the Persian literature, one needs to consider its remaining masterpieces. “Tarjeme-ye Tafsir-e Tabari”, as one of the eldest Persian literary works, has been widely studied. Yet, this collection of stories has rarely been investigated from a narratological perspective. To this end, it is discussed that this collection of stories has been formed in the literary and cultural context of the fourth century hijri, and is comparable to its contemporary masterpieces such as Shahname (The Story of Kings). Having explored the narration techniques in this work, we realized that Tarjeme-ye Tafsir-e Tabari follows a rule-based narration procedure which can be studied and detected. It depicts a persistent conflict between good and evil from creation of Adam to resurrection. This work involves Bani Israil prophets' stories and the beginning of Islam stories. In these stories, similar themes, motifs and characters repeatedly appear. The first narrative in this work is the story of the argument between Muhammad on one hand and Jews and infidels of Mecca on the other hand; which involves the basic elements of other stories of the book.
کلیدواژه‌ها [English]
old Persian exegeses, Tarjemeye Tafsire Tabari, stories of prophets, the argument between Muhammad and Jews and infidels of Mecca
مراجع
  1. - قرآن کریم.
  2. - ابن الندیم، محمد بن اسحق (1381)؛ الفهرست؛ ترجمۀ محمدرضا تجدد؛ تهران؛ نشر اساطیر.
  3. - ابوالفتوح رازی، حسین بن علی (1389)؛ روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن؛ تصحیح محمدجعفر یاحقی؛ مشهد؛ بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
  4. - ابومنصور المعمری (1363)؛ مقدمۀ شاهنامۀ ابومنصوری؛ در کتاب بیست مقالۀ محمد قزوینی؛ با مقدمۀ ابراهیم پورداوود و عباس اقبال؛ تهران؛ نشر دنیای کتاب؛ چاپ دوم.
  5. - اخوت، احمد (1392)؛ دستور زبان داستان؛ اصفهان؛ نشر فردا؛ چاپ دوم
  6. - اسفراینی، شهفور بن طاهر (1375)؛ تاج التراجم فی تفسیر القرآن للاعاجم؛ تصحیح نجیب مایل هروی؛ تهران؛ نشر شرکت انتشارات علمی فرهنگی.
  7. - آذرنوش، آذرتاش (1370)؛ آیا ترجمۀ تفسیر طبری به‌راستی ترجمۀ تفسیر طبری است؛ یکی قطره باران؛ جشن‌نامۀ استاد عباس زریاب خویی؛ تهران.
  8. - ــــــــــــــــــــــ (1376)؛ ترجمۀ قرآن به فارسی؛ در دانشنامۀ جهان اسلام؛ نشر بنیاد دایرة المعارف اسلامی؛ تهران؛ چاپ دوم.
  9. - بخاری، ابونصر احمد بن محمد (1386)؛ تاج القصص؛ مقدمه و تصحیح سیدعلی آل‌داود؛ فرهنگستان زبان و ادب فارسی؛ تهران.
  10. - بویس، مری (1368)؛ گوسان‌های پارتی و سنت‌های خنیاگری در ایران؛ چیستا؛ اسفند و فروردین؛ ش 66 و 67؛ ص756-780.
  11. - ترجمۀ تفسیر طبری (1339)؛ (بی نام مؤلفان)؛ تصحیح حبیب یغمایی؛ تهران؛ دانشگاه تهران.
  12. - تفسیر قرآن پاک (1383)؛ (بی نام مؤلف)؛ تصحیح علی رواقی؛ نشر سمت؛ تهران.
  13. - تودوروف، تزوتان (1379)؛ بوطیقای ساختارگرا؛ ترجمۀ محمد نبوی؛ تهران؛ نشر آگاه.
  14. - زریاب خویی، عباس (1339)؛ نقد جلد اول ترجمۀ تفسیر طبری؛ سخن؛ س11؛ ش 10-11؛ تهران؛ ص 1208-1210.
  15. - سورآبادی، ابوبکر عتیق نیشابوری (1381)؛ تفسیر سورآبادی (تفسیر التفاسیر)؛ تصحیح علی‌اکبر سعیدی سیرجانی؛ تهران؛ نشر فرهنگ نشر نو.
  16. - صفا، ذبیح‌الله (1342)؛ تاریخ ادبیات در ایران؛ نشر ابن سینا؛ تهران؛ چاپ چهارم.
  17. - طاهری مبارکه، غلام‌محمد (1393)؛ نامۀ خسروان؛ نشر آراد کتاب، تهران.
  18. - فرای، ریچارد (1386)؛ تاریخ ایران کمبریج؛ ویراستاری ویلیام فیشر؛ ترجمۀ قادر تیموری؛ تهران؛ نشر امیر کبیر.
  19. - فردوسی، ابوالقاسم حسن (1386)؛ شاهنامه؛ تصحیح جلال خالقی مطلق؛ نشر دایرة المعارف بزرگ اسلامی؛ تهران.
  20. - محمد جریر طبری، ابوجعفر (1412)؛ جامع البیان فی تفسیر القرآن؛ به زبان عربی؛ بیروت؛ نشر دارالمعرفة.
  21. - محمدبیگی، شاهرخ (1373)؛ ترجمۀ تفسیر طبری؛ آینۀ پژوهش؛ فروردین و اردیبهشت؛ ش 24؛ 21-29.
  22. - محمدی ملایری، محمد (1379)؛ تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی؛ تهران؛ نشر توس.
  23. - میبدی، احمد بن محمد (1371)؛ کشف الاسرار و عدة الابرار؛ تصحیح علی اصغر حکمت؛ تهران؛ نشر امیر کبیر.
  24. - میرصادقی، جمال (1385)؛ عناصر داستان؛ تهران؛ نشر سخن؛ چاپ پنجم.
  25. - ناجی، محمدرضا (1386)؛ فرهنگ و تمدن اسلامی در قلمرو سامانیان؛ نشر امیرکبیر؛ تهران.
  26. - نیشابوری، ابراهیم بن منصور (1384)؛ قصص الانبیای نیشابوری؛ تصحیح حبیب یغمایی؛ نشر شرکت انتشارات علمی فرهنگی؛ تهران.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 12,484
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,694