تبیین اصول و مبانی طراحیِ سیستمهای روشنایی در فضاهای تاریخی | ||
| صفه | ||
| مقاله 6، دوره 29، شماره 1 - شماره پیاپی 84، فروردین 1398، صفحه 93-108 اصل مقاله (332.55 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.29252/soffeh.29.1.93 | ||
| نویسندگان | ||
| غلامرضا کیانی ده کیانی1؛ مرضیه صفری حسن آبادی* 2 | ||
| 1استادیار دانشکدة حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان | ||
| 2کارشناس ارشد مرمت و احیای ابنیه و بافتهای تاریخی، دانشکدة حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان؛ نویسندة مسئول | ||
| چکیده | ||
| گرچه بیش از نیم‌قرن از آغاز حفاظت و مرمت علمی بناهای تاریخی کشورمان می‌گذرد، به دلیل کم‌توجهی نسبت به موضوع تخصصی روشنایی و نورپردازی بناهای تاریخی، کمتر می‌توان شاهد اجرای روشنایی مناسب در فضاهای تاریخی بود و معمولاً این مهم با استفاده از روش‌های متفاوت و به صورت سلیقه‌ای انجام می‌پذیرد. در بهترین حالت ممکن، این عملیات به دست مهندسان برق و بدون آگاهی از ارزش فضاهای تاریخی، تنها در حد روشن کردن فضا اجرا می‌گردد. از این رو آشنایی با طراحی روشنایی و تسلط بر تشخیص مزایا و معایب تجهیزات نوری و انتخاب صحیح آن‌ها، به منظور حفظ میراث تاریخی، اهمیت ویژه‌ای دارد و برای دستیابی به نتایج لازم باید طراحی روشنایی مبتنی بر اصول و استانداردهای تعریف‌شده‌ای اجرا و از الزامات روند کاری یک پروژه مرمتی محسوب گردد. حال این سؤال پیش روست که در طراحی و اجرای روشنایی در ابنیه تاریخی رعایت چه اصولی ضروری است؟ پژوهش حاضر به انشای اصول و توصیه‌های قطعی در این زمینه پرداخته است. به این منظور، با اتکا به دانش فیزیک نور و ویژگی‌های ساختاری و فضایی معماری سنتی ایرانی و همچنین رعایت دستورالعمل‌ها و ضوابط حفاظتی، اصول اولیه طراحی روشنایی در فضاهای تاریخی تحلیل و دسته‌بندی گردیده است. روش کار در این نوشتار توصیفی‌ـ تحلیلی و بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای و مشاهده‌ای است. درحقیقت یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که برای دستیابی به روشنایی مناسب در فضاهای تاریخی به چهار مرحله مطالعات، طراحی، اجرا، و نگهداری توجه می‌شود که هر مرحله خود بر اصولی مبتنی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| طراحی روشنایی؛ فضاهای تاریخی؛ سیستمهای روشنایی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| An Explanation of Design Principles of Illumination Systems in Historical Places | ||
| نویسندگان [English] | ||
| GholamReza Kiani Dehkiani1؛ Marzieh Safari HassanAbadi2 | ||
| 1Assistant Professor, Faculty of Conservation and Restoration, Art University of Isfahan | ||
| 2MA, Conservation and Restoration, Art University of Isfahan | ||
| چکیده [English] | ||
| Despite the more than half-a-century long history of scientific conservation and restoration of monuments in Iran, the lighting and illumination of monuments is still missing from the discipline’s curriculum, with few instances of appropriate lighting in historical spaces, and the ones with lighting design using inconsistent, arbitrary methods designed at best by electrical engineers without due care to the value of historical spaces, and with mere provision of light as the only aim. A familiarity with lighting design and mastering the pros and cons of lighting equipment and the right choice in keeping with the historical heritage is of utmost importance. In order to achieve necessary results, a principled approach towards lighting design should be seen as crucial. The question here is one of the principles behind the design and implementation of lighting in historical monuments. The present research adopts a prescriptive approach, using a descriptive-analytic method based on library studies and observations, and based on optics and the structural and spatial characteristics of traditional Iranian architecture. The findings suggest that to achieve appropriate lighting in historic spaces, four stages of study, design, implementation and maintenance need to be considered, each with its own particularities. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Lighting Design, Historical Spaces, Lighting Systems | ||
| مراجع | ||
|
احمدی، سپیده. «بررسی تطبیقی نورپردازی درمعماری سنتی و مدرن با تأکید بر فضای شهری بازار، نمونة موردی: بازار سنتی تبریز و مجتمع تجاری اسکان تبریز»، در مقالات همایش بین‌المللی روشنایی و نورپردازی ایران، شیراز، 1392، ص 1-10. بازیابی شده در تاریخ 14 اردیبهشت، 1395، قابل دسترس در: http://www.civilica.com/Paper-ILDC01-ILDC01_039.html. اخوت، آرش. «طرح جامع نورپردازی شهر شیراز روش‌ها، رویکردها، نظرگاه‌ها»، در ماهنامه فنی‌ـ تخصصی دانش نما، ش 181 و 182 (خرداد و تیر 1389)، ص 173-181. ارجمندی، هانیه و محمدمهدی میرلو و سمیه اسدزاده. «نور و رنگ، تأثیرات معنوی و روان‌شناختی نور و رنگ خانه‌های سنتی ایرانی بر ساکنان»، در ماهنامه اطلاعات حکمت و معرفت، ش 69 (دی‌ماه 1390)، ص 25-30. اعتمادی‌فر، سیداحسان. «نقش روشنایی شهری و طراحی نورپردازی در امنیت شهر تهران با تأکید بر اصول صحیح نورپردازی در مراکز شهری»، در برگزیدة مجموعه مقالات دومین همایش جامعة ایمن شهر تهران، به‌کوشش شهرام رفیعی‌فر، تهران: سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، مؤسسة نشر شهر، 1388، ص 285-306. اونز، بنجامین اچ. نور روز در هنر معماری، ترجمة شهرام پوردیهیمی و هوری عدل، تهران: نشر نخستین، 1379. باندو، تاشی‌هیر و نوبایوکی، یاماموتو. «تشدید احساسات انسان با نور غیر یکنواخت»، ترجمة امیرحسین هاشمی، در فصلنامة معماری و فرهنگ، ش 35 (بهار 1388)، ص 67-69. بکرانی، ملیحه. ارائة راهکارها و الگوهایی در جهت نورپردازی در شب به منظور نشان دادن ارزش‌های مد نظر بنا در روز، نمونة مطالعاتی: مسجد شیخ لطف‌الله، پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، دانشگاه هنراصفهان، 1389. بهادری، حسین. «تناسب‌ها و تجانس‌های نور در سینما و معماری»، در فصلنامه معماری و فرهنگ، ش 35 (بهار 1388)، ص 12-16. بینگلی، کورکی. برق برای معماران، ترجمة رامین تابان، تهران: نشر یزدا، 1388. پاکزاد، جهانشاه و الهام سوری. راهنمای نورپردازی مکان‌های شهری، تهران: نشر آرمان شهر، 1391. تقوایی، مسعود و حمیدرضا وارثی و افشین درکی. «بررسی نقش نورپردازی در توسعة گردشگری شهری، مطالعة موردی: شهر اصفهان»، در مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، ش 8 (بهار 1390)، ص 1-18. حناچی، پیروز. «جادوی نور در معماری سنتی ایران»، در کنفرانس نور در هنر، معماری و شهرسازی ایران، بنیاد معماری انقلاب اسلامی، 1394، ص 38-53. حیدری، شاهین. معماری و روشنایی، تهران: مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران، 1388. دریای لعل، بهرنگ و ریحانه حوصله‌دار صابر. «نور در معماری»، در نشریة فن و هنر سازمان نظام مهندسی ساختمان گیلان، ش 61 (زمستان 1388)، ص 22-25. دیباج، موسی. «فضای نور و معماری نور»، در فصلنامة علمی پژوهشی باغ منظر، ش 3 (بهار و تابستان 1384)، ص 48-50. سرداری، مازیار و فهیمه معتضدیان. «نقش نور در معماری خانه‌های سنتی ایران»، در اولین کنگرة بین‌المللی افق‌های جدید در معماری و شهرسازی، تهران، دانشکدة هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، 1393، قابل دسترس در: https://www.civilica.com/Paper-HIAP01-HIAP01_501.html سلطان‌زاده، حسین. «روشنایی و نورپردازی در معماری»، در فصلنامه معماری و فرهنگ، ش 35 (بهار 1388)، ص 74-79. سلطاندوست، محمدرضا. تأسیسات برقی برای دانشجویان معماری، تهران: نشر یزدا، 1392. شهری، محمدحسن. «راهکارهای اجرایی برای کنترل نور و آلودگی آن در نورپردازی»، در نخستین همایش و نمایشگاه بین‌المللی نورپردازی شهری، تهران: سازمان زیباسازی شهر تهران، 1387، ص 128-139. صفری، مرضیه و غلامرضا کیانی و داریوش نوبهاری. «بررسی ویژگی‌های ساختاری بناهای تاریخی در جهت تأمین روشنایی»، در کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در عمران، معماری، مدیریت شهری و محیط زیست، وزارت صنعت، معدن و تجارت، 1396. صفری، مرضیه. انشاء اصول طراحی سیستمهای روشنایی در فضاهای تاریخی، نمونة مطالعاتی: خانة تاریخی داوید، دانشکدة مرمت، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، 1395. طاهباز، منصوره و شهربانو جلیلیان و فاطمه موسوی و مرضیه کاظم‌زاده. «تأثیر طراحی معماری در بازی نور طبیعی در خانه‌های سنتی ایران»، در معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، ش 15 (پاییز و زمستان 1394)، ص 71-81. علوی طبری، هدی. نورپردازی در معماری منظر، تهران: نشر ثمین، 1389. غفارزاده، مهرنوش. نور و احیای مناظر شبانه، تهران: آذرخش، 1394. فلامکی، محمدمنصور. ریشه‌ها و گرایش‌های نظری معماری، تهران: نشر فضا، 1390. فیلدن، برنارد و یوکا یوکیلتو. «ارزش‌گذاری به منظور حفاظت»، ترجمة بهرام معلمی، در فصلنامة هفت‌شهر، ش 12 و 13 (تابستان و پاییز 1382)، ص 17-25. کارلن، مارک و جیمز بنیا. مبانی طراحی نورپردازی، اصول و روش‌های روشنی‌بخشی معمارانة فضا، ترجمة محمد احمدی‌نژاد، اصفهان: نشر خاک، 1391. کامیاب، جمال. نورپردازی بناهای تاریخی، تهران: نشر هنر معماری قرن، سازمان زیباسازی شهر تهران، 1392. کلهر، حسن. مهندسی روشنایی، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1385. گاردنر، کارل و رافائل مولونی. تحولی در استفاده از روشنایی، بازگویی معماری، ترجمة آرلن استپانیان و فاطمه هل‌فروش، تهران: نشر دانش‌پرور، شرکت نورپردازان ایده، 1386. گودرزی، طیبه و ساره ضیایی. «نورپردازی در محوطه‌های میراث جهانی: چرایی، تحلیل، اصول و ضوابط»، در سومین همایش و نمایشگاه بین‌المللی روشنایی و نورپردازی ایران، تهران: شرکت همایش برنا، 1395، قابل دسترسی در: https://www.civilica.com/Paper-ILDC03-ILDC03_036.html. نادری، غلامرضا. «آلودگی نوری و پیامدهای منفی آن بر حفاظت از تنوع زیستی»، در فصلنامة علمی محیط زیست، ش 52 (1391)، ص 1-7. نجفی، شهرزاد. «آنالیز و بررسی معماری سنتی ایران و نقش نور در آن»، در همایش بین المللی روشنایی و نورپردازی ایران، شیراز، 1392، ص 1-10. بازیابی شده در تاریخ 14 اردیبهشت، 1395، قابل دسترسی در: http://www.civilica.com/Paper-ILDC01-ILDC01_077.html. نجیب‌اغلو، گلرو. هندسه و تزیین در معماری اسلامی، ترجمة مهرداد قیومی بیدهندی، تهران: روزنه، 1379. نعمت گرگانی، ام‌البنین. «پیشینة نور در معماری و وسایل روشنایی در هنر اسلامی ایران»، در مجلة اثر، ش 35 (تابستان 1382)، ص 316-323. نورخواه، ندا و عبدالرضا چاریی. «بررسی نورآرایی در گرافیک محیطی شهری (با نگاهی به ایران)»،در فصلنامه تحلیلی‌ـ پژوهشی نگره، ش 10 (بهار 1388)، ص 93-108. نیلی‌پور طباطبایی، نازنین و عظیمه مسیبی. «مرمت نرم فضاهای شهری با نورپردازی مدرن»، در همایش بین‌المللی روشنایی و نورپردازی ایران، شیراز، ص 1-10، 1392، بازیابی شده در تاریخ 10 تیر 1395، قابل دسترسی در: http://www.civilica.com/Paper-ILDC01-ILDC01_079.html
Built Heritage. Guidance for Historic Buildings and Conservation Areas,England, 2012, access at: www.waveney.gov.uk/LDF Desar, L. Library Renovation Marries Historic Elegance with Contemporary Chic, 2016, access at: www.ies.org. European Commission DG Environment. Report on Energy Efficiency Solutions for Historic Buildings, 2010, access at: http://www.cnie.org/NLE/CRSreports/08Feb/RL33636.pdf Ghosh, Deepannita. Illuminating the Past: Artificial Lighting in America (1610-1930) and a Guide to Lighting Historic House Museums Athens, Georgia: Master of Historic Preservation, 2004. de la Paz Gómez, Federico & Pedro Sanhueza & Javier Díaz Castro. Practical Guide for Outdoor Lighting, Spain, UNESCO, 2010, access at: http://www.iac.es/adjuntos/otpc/opcc-otpc_guide.pdf | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 604 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 473 |
||